S a m a r q a n d d a V l a t u n I v e r s I t e t I r a h m o n q u L o r z I b e k o V

Ogahiy, kim topg ‘ay erdi sozi nazmingdin navo,
Bahra gar yo ‘qsa Navoiyning navosidin sango, —
deb faxrlanmadi. Ogahiyning Navoiy g'azallariga ko'p

---

muxammaslar bogiashi, shubhasiz, uning ulug'shoir ijodiga 
bo‘lgan hurmati, mehr-muhabbatidan dalolatdir. Bu hurmat 
sababi Navoiy lirikasidagi insonparvarlik g‘oyalari, chuqur fikriy 
xazina va hayratomuz mahoratdir. Shu jihatlar Ogahiy qalbiga, 
didi va maqsadlariga yaqin bo'lgan. Shoir Navoiy g'azallariga 
qo‘shgan satrlarida, har bir baytni beshlik bandlarga 
aylantirganida Navoiy ijodida kuylangan ezgu niyatlami o'zi 
yashagan davr, jamiyatdagi keng xalq ommasiga etkazishni, o'z 
xalqini shu ezgu niyatlar asosida tarbiyalashni ko'zda tutdi. Navoiy 
g'azallari ichida she’rga sho'x, o'ynoqi, hazilomuz ruh 
bag'ishlovchi «Qildila» radifli g'azal bor. Ogahiy Navoiyning shu 
radifdagi g'azaliga muxammas bogiashdan tashqari, shu shevada 
«Ettilo», «Ayladilo», «Bo'ldilo» radifli yangi g'azallar ham bitdi. 
Ba’zi misollarga murojaat etamiz.
Ogahiy:
Faqr eliga kulbasi mulki jahondin yaxshikim,
Onda eski bo‘ryo taxti Kayondin yaxshikim,
Tinchlik birla atola no ‘shi jondin yaxshikim.
Navoiy:
Zahmi о ‘z komi birla ichsa ondin yaxshikim,
Obi hayvon sharbatin nokomlig‘jomi bila.
Navoiyning bu g'azali mazmunida shaxs erkini yoqlash g'oyasi 
ifodalangan. Uning har bir baytida shu tushuncha bilan bog'liq 
fikrlar keltiriladi. Ogahiy muxammasidagi g'azalga qo'shilgan misralar 
ko'p bo'lganligi uchun maqsadni ifodalash imkoniyati ham 
kengaygan. Masalan, yuqorida Navoiy baytiga qo'shilgan Ogahiy 
misralari tufayli Navoiy baytlaridagi fikrlar quwatlanibgina qolmay, 
ular yangi fikrlar bilan boyitilgan. Ularda vazn, qofiya ham o'xshash, 
yaqin. Ogahiyning Navoiy g'azali baytlariga uch misradan qo'shib 
borgan satrlarida ham g'azaldagi asosiy g'oya —
erkinlik, faqirlik —
boylik, eski bo'ryo —
taxti Kayon, atola —
aziz taom kabi qarama- 
qarshi narsa va sifatlar o'xshatish bo'lib keladi.

---

Ogahiyning Navoiy g‘azaliga bog‘lagan mana bu ikkinchi 
muxammasida ham tazmin muxammaschilik qoida va talablariga to‘la 
rioya qilinganligini ko‘ramiz:
Ogahiy: