|
Едингивда бўлсин!
У қизиқиб қолади ва маълумот- нинг давомида айтадиган гапла- рингизни эшитишни истайди.
Ўттиз сониялик маълумотин- гизда ҳамма вербал ва новербал усулларни кўлланг, шунда сиз мулоқот ва муомала қилишнинг моҳир устасига айланасиз.
Сизнинг мақ- садингиз таби- ийлигингизча, ўзлигингизни сақлаб қолишдан ^ иборат.
Ўттиз сониялик маълумотин- гизнинг вербал қисми учун ҳам, новербал қисми учун ҳам қоидалар деярли бир хил. Ўз мақсадин- гизни билинг, тингловчининг мақсадини билинг ва тўғри ёндашувни танланг. Тингловчида ижобий таассурот уйғота оладиган ва мақсадингизга эри- шишга ёрдам берадиган сўзларни сараланг.
Саккизинчи қисмга хулоса
Дастлабки таассурот кейин пайдо бўлади- ган тассуротларнинг энг бар^арори бўлиши мумкин. Сиз ҳан^ингиздаги ана шу илк фикр ижобий бўлишига ҳаракат ь^илинг.
Ўттиз сониялик маълумотингизни қандай етка- зиш кўпинча сизнинг нимани айтишингиздан кўра ҳам муҳимроқ бўлади.
Агар юз ифодаси, айниқса, табассум, самимий- лик вазиятга монанд бўлса, бу 30 сониялик маълу- мотингизни анча таъсирли қилади.
Сизнинг ҳаракатларингиз, имо-ишораларингиз, ҳолатингиз бир зум чалғитмай, тингловчининг диққа- тини 30 сониялик маълумотга қаратиши керак.
Ўттиз сониялик маълумотни ўқиётганда овозин- гизга дўстона мулоқотга мос сифат - жонлилик, хилма-хиллик, норасмийлик ва самимийлик руҳини беринг.
ТЎҚҚИЗИНЧИ қисм
♦— =
БИТТА ЁКИ МИНГТА ТИНГЛОВЧИ
Тингловчи - биттами ёки мингта
Эслаб кўринг, маъруза қилаётган киши ниҳоя- сиз минғирлаб сўзлаётган мажлисдан неча марта қочиб чиқиб кетгингиз келган? Яқинда Австралия- да бир йирик сиёсатчи арбоб шарафига уюшти- рилган тушликка бордим. Бу жаноб тахминан 45 дақиқа гапирди. У деярли гапиргани йўқ - қоғоздан бош кўтармай ўзининг маърузаини ўқиди. Аудито- рия билан алоқа йўқ эди, шунинг учун охир-оқи- бат унинг нималар ҳақида гапиргани ҳеч кимнинг ёдида қолгани йўқ. Сиёсатчи шунчаки қимматли вақтини йўқотди.
Мен Сингапурда рўй берган воқеани ҳеч қачон эсимдан чиқармайман. Маърузачи тингловчилар- нинг деярли ярмини мудратиб қўйди-да, кейин тўх- тади. Ҳеч нима демай минбардан тушди ва ауди- ториядан чиқиб кетди. Биз қизиқиб қолдик ва хаё- лимизни йиғиштириб фикримизни жамладик. Маъ- рузачи нималарни ўйлади экан? Нима бўлди ўзи? Ҳамма бир-бири билан гаплашиб кетди.
Орадан беш дақиқа ўтди. Сўнг йўлакнинг охи- ридаги ҳожатхонадан сувнинг шариллаган овози эшитилди. Залдаги гап-сўзлар тинди. Ҳамма жим. Маърузачи қайтиб хонага кирди ва ҳеч нарса бўл- магандек нутқини давом эттирди. Энди уни ҳамма- миз нафасимизни ичимизга ютиб тингладик.
Яна 30 сония
Телевидение оммавий нутқнинг кўпгина қои- даларини ўзгартирди. Ҳозир аудитория билан ишончли алоқа ўрната олган киши энг яхши нук- тадон ҳисобланади. У табиий, самимий, нгунинг учун нутк, сўзлаётган одамга ишонишади. Нуктадон минглаб одамлардан иборат аудитория билан му- лоқот қилиш моҳиятан битта тингловчи билан му- лоқот қилишга тенг эканини билади. Асосий усуллар бир хил.
Агар сизга ҳар қандай аудиториянинг диққат кўлами 30 сонияни ташкил қилиши маълум бўлса, қандай қилиб тингловчиларнинг диққатини икки, уч, беш ёки ўн дақиқа ушлаб тура оласиз? Агар нутқингизни 30 сониялик маълумотнинг кенгайти- рилган шакли сифатида кўриб чиқсангиз, бу қийин эмас. Тезисларни тайёрлашни бошлашдан олдин мақсадни белгилаб олиш, тингловчиларнинг кимли- гини билиш ва тўғри ёндашувни танлаш лозим. Сю- жетингизда «нима, ким, қаерда, қачон, қандай ва нега»нинг ишга тушиш усулларини кўриб чиқинг. Ўзига тортадиган қармоқни ва таъсирли хулосани танланг. Нутқингиз устида ишлаш жараёнида аниқ тилдан фойдаланинг, образлар яратинг, латифалар, ҳаётий қизиқ воқеаларни эсланг ва сизни мақсадин- гизга эриштирадиган ҳиссий ёндашувни топинг.
Бир маьиҳур оитаз билан ўртамизда шундай са- вол-жавоб бўлган эди:
Икки кишилик туьилик билан 500 кишилик базмнинг орасида цандай фарг% бор?
Ҳеч к^андай. Мен ўша ўша-ўша масаллиҳларни иьилатаман, фақат каттарок, мик,дорда.
Ёдлаш
Матнни ҳеч қачон ёдлаб олманг! Агар нутқингиз- нинг ҳар бир сўзини эслашга ҳаракат қилсангиз, сиз аудитория билан мулоқот қилолмайсиз. Ахир маълу- мотдаги биронта сўзни ёдингиздан чиқаришингиз табиий ҳол-қу!
«Биринчи студия» дастури «жонли телевидение»- нинг олтин йилларидаги энг оммалашган кўрса- тувларимдан бири эди. Бир куни Тибет устидан 30 000 фзгг баландликда учаётган самолёт кабина- сидан тўғридан-тўғри кўрсатув ёздик - бу мен учун энг эсда қоларли воқеа бўлган. Дастур сценарий- си бўйича кабинада учта актёр ўзаро суҳбатлашиб ўтириши керак бўлган, улар гаплашишмоқда. Бир- дан жимлик чукди: актёрлардан бири сўзини эсдан чиқарди. Миллионлаб сабрсиз телетомошабинлар воқеанинг ривожини кутиб экран қаршисига яқин келганлари аниқ. Актёр нима қилди? У ўрнидан тур- ди - Тибет устида 30 000 фут баландликда учаётган самолёт кабинасида ёрқин эсда қоладиган гапларни айтди:
- Нима ҳам қилардим, мен шу ернинг ўзида ту- шиб қоламан.
У саҳнадан кетди, аммо тарихга кирди.
Агар сиз нутқни бошидан охиригача ёдласангиз ва гапнинг ўртасидаги сўзни эсдан чиқарсангиз, Тибет устидан 30 000 фут баландликда учаётган са- молётдан парашютсиз сакраб тушиб қолишингизга тўғри келади. Ёдлаганингизда сиз ўзингизга эмас, балки материалга ишониб, унга боғланиб қоласиз. Материалга эга бўлинг, лекин уни тушунмасдан ёд- лаб олманг. Бу сизнинг самимийликдан, табиийлик- дан йироқлаштиради.
Матнни ўқиш
Ёдингизда
Do'stlaringiz bilan baham: |
