Diktator - yakka xukmdor
Diktatura - Hech qanday konun bilan cheklanmagan, zurlikka tayanuvchi xokimiyat
Din - ularmolarning fikricha, Allox tomonidan o’z paygambarlari orkali joriy etilgan iloxiy konunlar
Diplomatiya - Davlatning tashki siyosat soxasidagi vazifalarni amalga oshirish borasidagi faoliyat
SSSR (Sovet Sotsialistik Respublikalar İttifoqi). Jahon siyosiy haritasida bu nom 1922 yil 30 dekabrda paydo bulib, RSFSR, UkSSR (Ukraina), BSSR (Belorussiya) va ZSFSR (Zakavkaze Sotsialistik Federativ Sovet Respublikasi)larning ittifoqi sifatida tashkil etiladi. Keyingi yillarda uning tarkibiga birin-ketin qator “ittifoqchi” sovet respublikalari karitiladi. WzSSR 1925 yil mayda ittifoq tarkibiga qabul qilinadi. 1940 yilga kelganda uning tarkibidagi respublikalar soni 15 taga etadi. Zuravonlikka asoslangan bu suniy davlat juda qisqa umir kurib 1991 yilga kelib parchalanib ketdi
Kompartiya (Komfirqa). Sobiq Shurolar davlatida ijtimoiy siyosiy, madaniy, ǵoyaviy va mavkuraviy hayotning barcha sohalarini uz iskanjasiga olgan partiya. Bu partiya 1898-1917 yillarda RSDRP, 1917-1918 yillarda RSDRP (b), 1918-1925 yillarda RKP (b), 1925-1952 yillarda VKP (b), 1952-1991 yillarda KPSS deb qisqartma nomlar bilan yuritilgan
Repressiya (lot. Repressio-ezish)-davlat organlari tomonidan qullaniladigan qiynoqqa solish tartibi, jazolash, quvǵin, qataǵon, zulm.
Siyosiy qataǵonlar-davlat boshqaruvida reaktsion tozalash ishlarini amalga oshirish. Bu kabi repressiyalar jarayonida fuqarolarning huquq va erkinliklari paymol etilib, ǵayriqonuniy ravishda ozodlikdan, hayotdan mahrum etishlarga yul quyiladi. Sobiq İttifoqda 1937-38, 1947 va 1950 yillardagi qataǵonlar ham aynan shu reaktsion yunalish buyicha olib borilgan.
Sotsializm (lot. socialis-ijtimoiy)-xususiy mulkni ijtimoiy (umumiy) mulkka aylantirish orqali erkinlik va tenglikka, baxt va farovonlikka erishish mumkin deb hioblovchi talimot. Sotsializm tarafdorlari ana shu yul bilan qurilgan ijtimoiy tuzumni ideal (barchaga manzur, oqilona) jamiyat deb hisoblaganlar. Sotsializmda inson xususiy mulkdan tamomila ajratiladi. Oqibatda inson uz individual xususiyatlaridan ham mahrum etiladi. U “omma”ga aylanib, uz “meni”ni ham yuqotadi. Jamiyatda zuravonlik, tobelik kuchayadi.
XX asrning 20-30 yillarida SSSRda, ikkinchi jahon urushidan keyin Sharqiy Evropaning barcha mamlakatlarida, shuningdek, Osiyoning bazi mamlakatlarida sotsializm tuzumi urnatildi. Sotsializm tuǵrisidagi tasavvurlar dunyoning muayyan qismiga yoyildi. Sotsializm qurilishi elon qilingan mamlakatlarning barchasida davlat mulkining monopoliyasi, direktivali markazlashtirilgan rejalashtirish, shuningdek, qonunsizlik, manaviy-diniy qadriyatlarning inkor etilib oyoq osti qilinishi, uzgacha fikrlovchilarga toqat qila olmaydigan bir gurux shaxslarning yakka hukmronligi va diktaturasi urnatildi.
Do'stlaringiz bilan baham: |