Róyxatga olindi; №

Totalitarizm (lot. Totalis –butun, hammasi, tula)-bir shaxs, ijtimoiy sinf yoki guruhning (masalan, harbiylar guruhi) yakkahokimligiga suzsiz buysunishga asoslangan, vaqtincha va utkinchi siyosiy tartib, davlatni boshqarish shakllaridan biri. Totalitar davlat boshqaruv shakli joriy qilingan mamlakatlarda jamiyat hayotining barcha sohalari ustidan davlat hokimiyat organlari tuliq nazorati urnatiladi. Siyosiy erkinliklar buǵilib, ommaviy axborot vositalariga tsenzura (davlat nazorati) urnatiladi. Erkin fikr taqiqlanadi va qataǵon qilinadi.
Nazariy asarlarda, tarǵibot va tashviqot vositalarida sotsializm tarixda eng demokratik, huquqiy va xalqparvar jamiyat deyilgan bulsa ham, hayot u totalitarizmning shakllaridan biri ekanligini kursatdi. XX asrda Germaniyada fashistlar, İtaliyada Mussolini, İspaniyada Franko, Xitoyda Mao Tszedun, Chilida Pinochet diktaturasi davridagi totalitar tuzum ijtimoiy-siyosiy hayotga qanchalik zarar etkazgan bulsa, SSSRda sotsializm qurish jarayonidagi proletariyat diktaturasi ham shunchalik zararli oqibatlarni keltirib chiqargan edi.
Shovinizm (frantsuzcha “chauvinisme”)-ashaddiy millatchilik, milliy ustunlik ǵoyasi va siyosatining ifodasi.
XIX asr boshlarida Frantsiyada paydo bulgan “shovinizm” atamasi (Napoleon Bonapart bosqinchilik urushlarining yorqin tarafdori bulgan askar N.Shovenning nomidan kelib chiqqan), endilikda milliy ekstremizmning nomoyon bulishi manosida ham ishlatilmoqda.
Ayniqsa buyuk davlatchilik shovinizmi havflidir. Chunki, u muayyan siyosiy kuchlarning, kup millatli davlatlardagi etakchi millatlarning boshqa millatlarga nisbatan afzalligi, ustunligi ǵoyasi asosida mafkuraviy, siyosiy, va iqtisodiy hukmronligini bildiradi.
Xalqaro munosabatlarda u ayrim davlatlarning boshqa davlatlarga tazyiq utkazish, ularni uz izmiga tushirish, u yoki bu shaklda buysundirishga intilishga aytiladi. Shovvinizm siyosatiga javoban, odatda, millatlararo munosabatlarda sovuqlik, oz sonli millatlarning noroziligi, hattoki, nizolar kelib chiqishi mumkin. Shurolar davrida hufiyona hukm surgan “katta oǵachilik” ǵoyasi, sobiq milliy respublikalar tub aholisining tili, madaniyati, anana va urf-odatlari taxqirlanib, milliy tarixining buzib talqin qilinishi ham shovvinizmning belgilari edi..