45.
|
Mazdayasna imoni ikki do‘st aro necha marta aytilishi kerak?
|
20
|
46.
|
Mazdayasna imoni yurtdoshlar aro necha marta aytilishi kerak?
|
30
|
47.
|
Mazdayasna imoni emakdoshlar aro necha marta aytilishi kerak?
|
40
|
48.
|
Mazdayasna imoni e r-xotin aro necha marta aytilishi kerak?
|
50
|
49.
|
Mazdayasna imoni shogirdlar aro necha marta aytilishi kerak?
|
60
|
50.
|
Mazdayasna imoni shogird-u ustoz aro necha marta aytilishi kerak?
|
70
|
51.
|
Mazdayasna imoni kuyov-qaynota aro necha marta aytilishi kerak?
|
80
|
52.
|
Mazdayasna imoni aka-uka aro necha marta aytilishi kerak?
|
90
|
53.
|
Mazdayasna imoni ota-o‘g‘il aro necha marta aytilishi kerak?
|
100
|
54.
|
Mazdayasna imoni ikki yurt aro necha marta aytilishi kerak?
|
Milliard va cheksiz bor
|
55.
|
“Avesto”da kim “razil” deya ta’riflangan?
|
Axrimanyo‘ (Axriman)
|
56.
|
“Avesto”da aytilishicha, Axuramazdaning elchisi kim?
|
Spitama (Zardusht)
|
57.
|
Mitraning aravasini nechta ot tortadi va otlarning old va orqat tuyoqlaridagi
taqalar nimalardan yasalgan?
|
4 ta parqu ot; old tuyog‘ida oltin va
orqa tuyog‘ida kumush taqa bo‘lgan
|
58.
|
Mitraning o‘ng tomonida kim borar edi? Chap tomonida-chi?
|
O‘ng tomonida – Rashnu;
Chap tomonida – adl, tik, avliyovor, oq libosli bir zot
|
59.
|
Mitraning chap tomonidan keluvchi adl, tik, avliyovor, oq libosli zot olib
kelgan xayr-u ehson nimaning libosi deb ta’riflangan?
|
Imon
|
60.
|
“Avesto”da kim “porloq olov” deya ta’riflangan?
|
Kaviylar Xvarnosi
|
61.
|
Mitraning “sara, o‘tkir uchdordir” deb ta’riflangan quroli qaysi?
|
ming nayza-sanchqi
|
62.
|
Mitraning “eng yaxshi ma’danlardan” deb ta’riflangan quroli qaysi?
|
ming bolta-cho‘qmor
|
63.
|
Mitraning “ikki tomoni tig‘li” quroli qaysi?
|
ming pichoq-dudama
|
64.
|
Mitraning “sariq ma’dandan quyilgan, usti toza oltindan” bo‘lgan qudratli
zafarnok quroli qaysi?
|
boltasi
|
65.
|
Mitraning “qo‘sh tig‘li va o‘tkir, ixcham” deb ta’riflangan quroli qaysi?
|
ming bolta-cho‘qmor
|
66.
|
“Avesto”da Mitraning oldida titrovchi obrazlar...
|
Axriman
la’nati Jaholat
Uzunqo‘l Tanballik
Bari devlar
gunohkor yolg‘onchilar
|
67.
|
Mitraning ortidan yelib boruvchi obraz?
|
Xvarno
|
68.
|
Mitra qaysi yulduzga o‘xshatilgan?
|
Zuhal (Saturn)
|
69.
|
“Avesto”da kim “dunyoda tengsiz go‘zal” deb ta’riflangan
|
Ashi
|
70.
|
“Avesto”da kim voqif xudo” deb ta’riflangan?
|
Mitra
|
71.
|
“Avesto”da kim “barcha ellar sultoni” deya ta’riflangan?
|
Mitra
|
72.
|
“Avesto”da keltirilishicha, kim namoz yo‘llashni savob bilgan?
|
Axura Mazda
|
73.
|
“Avesto”da keltirilishicha, nima “eng oliy ne’mat”?
|
haqiqat
|
№
|
|
|
1.
|
Mitra
|
Quyosh xudosining ismi. U kuch –qudrat, baxt-saodat ramzidir.
|
2.
|
Axura Mazda
|
Zardushtiylik e’tiqodining xudosi. U bu dinda yaratuvchi, xoliq, yakka-yu yagona xudo sifatida tan olingan.
|
3.
|
Xara tog`i
|
Avestoda keltirilgan muqaddas tog`lardan biri.
|
4.
|
Sraosha
|
namoz va e’tiqod ishlarining noziri, odamlarga qabohat bilan kurashishlarida madad
beradi deb hisoblangan ma’bud. Ayni paytda u Rashnu bilan birgalikda o`lganlarni so`roq qilib, ularning gunoh-u savoblarini o`z tarozilarida tortishgan.
Mitra Sraosha va Narya Sanhaning yordami bilan yolg`onchilarni o`ldirgan.
|
5.
|
Narya Sanha
|
mifologik qahramon nomi, Mitraning yordamchisi.
|
6.
|
Xurmuz
|
Ahuramazda
|
7.
|
Sharaf uyi
|
Ahuramazdaning mangu makoni, jannat
|
8.
|
Ashi
|
Mitraga Ashi va Arta hamrohlik qilishgan.
|
baxt va omad homiysi
|
9.
|
Arta
|
haqiqat va iymon ilohiysi.
|
10.
|
Kaviylar
|
Zardushtga qadar bo`lgan kohin-shohlar.
|
11.
|
Xvarno
|
Xvarno – kayoniylar ilohiy va muqaddas hokimiyati, davlat haqidagi tasavvurlarini mujassamlashtirgan obraz. Keyinchalik bu so`z “far” so`zi orqali ifodalangan.
|
12.
|
Xvanirasha
|
yer yuzidagi odamlar yashaydigan eng go`zal qismi. Uni O`rta Osiyoga nisbat
berish mumkin.
|
13.
|
Bahrom
|
Varaxranning zamonaviy nomi.
|
14.
|
Rashnu
|
adolat va qonun-qoidalar farishtasi. Narigi dunyoda so`roq chog`ida gunoh va savoblarni o`z tarozisida o`lchaydigan zot.
adolat va tartib-intizom farishtasi. U mahsharda o‘lganlarning savob va gunohlarini tarozi bilan o‘lchab turadi.
|
15.
|
Xaoma
|
muqaddas o`simlik va undan olinadigan ichimlik. U kishilarga hushyorlik, tiyraklik baxsh etadigan muqaddas ichimlik hisoblangan
|
16.
|
Hukarya (Hukariya,
Hukariyo)
|
mifologik cho`qqining nomi, Ardvi sura daryosi shu cho`qqidan boshlangan degan
qarash bor.
|
17.
|
Ardvi Sura
|
Amudaryo
|
18.
|
Mug‘
|
“Avesto”da mazda dinining peshvosi
|
19.
|
Bushyasta
|
dangasalik timsoli bo‘lgan dev
|
20.
|
Asha
|
haqiqat ma’budi. U ko‘proq Sraosha bilan hamrohlik qilgan.
|
21.
|
Ranxa
|
Sirdaryoning qadimgi nomlaridan biri
|
22.
|
Mazdayasna
|
zardushtiylik dining asl nomi. “Mutlaq oqil” zotga sig‘ingan ma’nosini beradi.
“Mazdaga sig‘inuvchi bandalar” demakdir. “Mitraga sig‘inmoq Axura Mazdaga sig‘inmoq va uni xushnud etmoq” deb tushuniladi.
|
23.
|
Spitama Zaratushtra
|
qadimgi Amudaryo qirg‘oqlarida hayot kechirgan urug‘lardan biri bo‘lgan spitamalarga mansub Zardushtra demakdir.
|
24.
|
Visprad
|
“Avesto” kitoblaridan birining nomi, namoz paytida o‘qiladigan oyat va suralar
turkumi.
|
25.
|
Raman
|
Tinchlik va osoyishtalik farishtasi
|
№
|
SAVOL
|
JAVOB
|
1.
|
Eltarish xoqonning maslahatchisi va sarkardasi kim bo‘lgan?
|
To‘nyuquq
|
2.
|
Qadimgi turkiy xalqlarda mamlakat hukmdorining qanday nomlangan?
|
Xoqon
|
3.
|
Ikkinchi turk xoqonligining asoschisi kim?
|
Eltarish xoqon
|
4.
|
Eltarish xoqonning o‘gli, Kultiginning akasi kim?
|
Bilga xoqon
|
5.
|
To‘nyuquq bitiktoshi kimning davrida yozdirilgan?
|
Bilga xoqon
|
6.
|
Mazkur obidalarning topilishi qaysi daryolarning havzalari bilan bog‘liq?
|
O‘rxun va Enasoy
|
7.
|
O‘rzun-Enasoy yodgorliklari dastlab qayerlardan toshga bitilgan obida shaklida topilgan?
|
O‘rzun, Selenga va Toli daryolari
atrofidan, Shimoliy Mo‘g‘uliston
|
8.
|
Bu obidalar nima sababdan “tosh bitiklar” deb ham yuritiladi?
|
Chunki ko‘pgina yodgorlilar qabr
toshiga o‘yib yozdirilgandi
|
9.
|
“To‘nyuquq” bitiktoshi nechta ustunga yozilgan va ularning balandligi qancha?
|
2 ta; 1) 170 sm, 2) 160 sm
|
10.
|
“To‘nyuquq” bitiktoshini kim(lar) topgan edi?
|
Yelizaveta Klemens va Dmitriy
Kemens (1897-yil)
|
11.
|
“To‘nyuquq” bitiktoshini qayerdan topishgan?
|
Shimoliy Mo‘g‘ulistonda;
Ulan-Batordan 66 km janubi- sharqdagi Bain Sokto manzilidan.
|
12.
|
To‘nyuquq qaysi davlatda tarbiyalangan?
|
Tabg‘ach
|
13.
|
Turk xalqi qaysi davlatga bo‘ysunar edi?
|
Tabg‘ach
|
14.
|
Necha kishini uyushtiradigan boshliq “shad” deyilardi?
|
700 kishini
|
15.
|
To‘nyuquning unvoni qanday edi?
|
bo‘yla Bag‘a tarxan
|
16.
|
To‘nyuquq kim bilan birga janubda Tabg‘achni, sharqda Xitoyni, shimolda O‘g‘uzni
ko‘plab o‘ldirgan?
|
Eltarish xoqon bilan birga
|
17.
|
To‘nyuquq va Eltarish xoqon qayerni manzil qilib olgan edi?
|
Chug‘ay quzni, Qoraqumni
|
18.
|
Chug‘ay quz, Qoraqumda ular nima yeb yurishardi?
|
Kiyik, tovushqon
|
19.
|
“To‘nyuquq” bitiktoshida uchrovchi Tabg‘achga yuborilgan shaxs kim?
|
Kuni Sangunni
|
20.
|
“To‘nyuquq” bitiktoshida uchrovchi Xitoyga yuborilgan shaxs kim?
|
To‘ngra Semni
|
21.
|
Turk xoqoni taxtga o‘rnashgandan beri qaysi shaharga yetmagan edi?
|
Shantung shahriga
|
22.
|
Shantung shahriga, dengiz, daryoga yetishdagi harakatda nechta shahar mag‘lub bo‘ldi?
|
23 shahar
|
23.
|
Qayerga talon solish maslahatini qilishadi?
|
Oltin yishga
|
24.
|
tabg‘ach, o‘n o‘q, qirg‘iz xoqoniga qayerdan hujum qilmoqchi bo‘lishadi?
|
Ko‘gman tog‘idan
|
25.
|
Ko‘gman tog‘ining yo‘li bitta edi. Ularga kim yo‘lboshchilik qiladi?
|
Cho‘llik az qabilasidan bir yigit
|
26.
|
Yerchi (yo‘lboshchi) qaysi daryo orqali ularni olib bormoqchi bo‘ladi?
|
Ani daryosi
|
27.
|
Nima sababdan yo‘lboshchi bo‘g‘izlanadi?
|
Adashgani uchun
|
28.
|
Qaysi xalqni uyquda bosishadi?
|
qirg‘iz
|
29.
|
Inol xoqon kim edi?
|
lashkarboshi
|
30.
|
Turgash xoqoni, o‘n o‘q xalqning hammasi, Tabg‘ach lashkari hujumga o‘tish uchun
yo‘lga chiqqanda To‘nyuquqning xoqoni (Eltarish) nima sababdan uyga ketmoqchi bo‘ladi?
|
xotini vafot etgan edi
|
31.
|
Turgash xoqoni, o‘n o‘q xalqning hammasi, Tabg‘ach lashkari hujumga o‘tish uchun yo‘lga chiqqanda To‘nyuquq qayerga borib o‘rnashmoqchi bo‘ladi?
|
Oltin yish
|
32.
|
Turgash xoqoni, o‘n o‘q xalqning hammasi, Tabg‘ach lashkari hujumga o‘tish uchun
yo‘lga chiqqanda qaysi lashkarboshi va shad ham To‘nyuquq bilan edi?
|
Inol xoqon va Tardush shad
|
33.
|
Qaysi xabardan so‘ng o‘n o‘q beklari, xalqi, hammasi bosh egib kelishadi?
|
50 tacha yigitni tutib olib o‘sha
kechasiyoz o‘z xalqiga jo‘natishgandan so‘ng
|
34.
|
Tinsi o‘g‘li yotadigan tog‘ qaysi edi?
|
Bangligak tog‘i
|
35.
|
Ajraladigan choki bor dubulg‘a kiyadigan xalq qaysi?
|
so‘g‘doq xalqi
|
36.
|
Bitiktoshda aytilishicha, Tabg‘achga qarshi necha marta urush qilishgan?
|
17 marta
|
37.
|
Bitiktoshda aytilishicha, Qitanilarga qarshi necha marta urush qilishgan?
|
7 marta
|
38.
|
To‘nyuquq qaysi xoqonlarga xizmat qilgan?
|
Eltarish xoqon,
Turk Bo‘gu xoqon, Turk Bilga xoqon
|
39.
|
Turk sir xalqining boshlig‘i kim edi?
|
Qapag‘an xoqon
|
40.
|
BitiktoshdaTurk sir xalqini va o‘g‘uz xalqini kim tarbiya qilib turganligi aytib o‘tilgan?
|
Turk Bilga xoqon
|
