№
|
HIKMATLI SO‘Z VA MAQOLLAR
|
KIMGA TEGISHLILIGI
|
1.
|
Agar qaysi til bilan so'zlaysan, deb so'rasalar, sidq-u sadoqat tili bilan, deb aytgil.
|
“Qobusnoma”
|
2.
|
Aql pinhon hamda zohir olam u.
|
Jaloliddin Rumiy
|
3.
|
Aqlli qariya — oqib turgan daryo.
|
Qozoq maqoli
|
4.
|
Aqlli xalqqa intilsa, nodon o‘z qarindosh-urug‘lariga intiladi.
|
Qirg‘iz maqoli
|
5.
|
Baxt kulgu bor uyga kiradi.
|
Yapon maqoli
|
6.
|
Baxt odamni emas, odam baxtni vujudga keltiradi.
|
Polyak maqoli
|
7.
|
Bilim qaytarish va takrorlash mevasidir.
|
Abu Rayhon Beruniy
|
8.
|
Bilim, ma’rifat, albatta, yaxshi axloq bilan bezatilmog‘i lozim.
|
Abu Nasr Forobiy
|
9.
|
Bilimga eltuvchi yagona yo‘l bu faoliyatdir
|
Bernard Shou
|
10.
|
Bilimli kishi kerakli so‘zni so‘zlaydi, keraksiz so‘zni ko‘mib tashlaydi.
|
Ahmad Yugnakiy
|
11.
|
Bir g‘aribning ko‘nglini shod aylasang,
Yo‘l bosib Ka’ba sari bormoq abas.
|
Huvaydo
|
12.
|
Bir kunlik adolat — yuz kunlik toat-ibodatdan afzal.
|
Amur Temur
|
13.
|
Birgalashib ovqatlansang — lazzatlanasan, birgalashib ishlasang — xursand bo‘lasan.
|
Adigey maqoli
|
14.
|
Bizni ona yanglig‘ oq yuvib, oq taragan Vatanni sevmoq bu muqaddas burchdir.
|
M. A. Sholoxov
|
15.
|
Bobolardan bizga meros ezgu til, Avlodlarga xazinayi bebaho.
|
Mirtemir
|
16.
|
Bor so'zni so'z sanab tebranmasin til, ko'rib, o'ylab so'zla, keragini bil.
|
So‘fi Olloyor
|
17.
|
Do‘stlik shishaga monand, sinsa — ulay olmaysan.
|
Rus maqoli
|
18.
|
Dono olg‘a boraturib, orqaga qarab qo‘yadi.
|
Pushtun maqoli
|
19.
|
Dunyoda ilmdan boshqa najot yo‘q va bo‘lmag‘ay.
|
Imom al-Buxoriy
|
20.
|
Dunyoda turmoq uchun dunyoviy fan va ilm lozimdur, zamona ilmi va fanidan bebahra millat boshqalarga paymol bo‘lur.
|
Mahmudxo‘ja Behbudiy
|
21.
|
Eng yaxshi nizom to‘g‘rilikdir.
|
Kaykovus
|
22.
|
Faqat bir ezgulik bor — bilim va faqat bir yomonlik bor — jaholat.
|
Suqrot
|
23.
|
G‘aflatda yotgan xalqni uyg‘otish uchun uning tarixini targ‘ibot etish zarur.
|
Avgustin
|
24.
|
Haqiqat daraxtini toshga o‘tqazganda ham qurimas.
|
Gruzin maqoli
|
25.
|
Har bir hurigan itni quva bersang, manzilga qachon yetasan?
|
Shayx Sa’diy
|
26.
|
Har bir kishining so‘zi — o‘z fazilatlarining dalili va aqlining tarjimonidir.
|
Xoja Ahmad
|
27.
|
Har bir millatning dunyoda borlig'in ko'rsatadurg'on oyinayi hayoti til va adabiyotdir. Milliy
tilni yo'qotmak millatning ruhini yo'qotmakdir.
|
A. Avloniy
|
28.
|
Har bir odamning noaniq so'zini eshitmagil, ehtiyot bo'lgilki, avvalgi so'zingni keying i
so'zing buzib yubormasin.
|
“Qobusnoma”
|
29.
|
Har so'zda har birovga shirin nuqati bor, Bol tomdi og'zidinki, tilida naboti bor.
|
Ogahiy
|
30.
|
Hargiz talabi shuhrat etmakim: ofat turur.
|
Abduxoliq G‘ijduvoniy
|
31.
|
Hasadchi o‘z hasadi ta’siridan bir kun o‘zi halokat chuquriga yiqiladi.
|
Husayn Voiz Koshifiy
|
32.
|
Hatto eng baland tog‘ ham quyoshni to‘solmas.
|
Xitoy maqoli
|
33.
|
Himmat hamma narsadan yuqori turadi. Adl binosi hech vaqt vayron bo‘lmaydi.
|
Suqrot
|
34.
|
Ilm — dunyoning izzati, oxiratning sharofatidir, Ilm inson uchun g‘oyat oliy va muqaddas
fazilatdur
|
Abdulla Avloniy
|
35.
|
Ilm qog‘ozga chizish va yozish bilan emas, balki uqmoq va o‘qimoq bilandir.
|
Zamaxshariy
|
36.
|
Ilmdan yaxshiroq xazina bo‘lmas, Qo‘lingdan kelgancha tera olsang bas.
|
Rudakiy
|
37.
|
Ilmsiz inson — mevasiz daraxt. Mevali daraxtga tosh otadilar. Obro‘li, izzattalab bo‘lishni istasang ilm o‘rgan. Bilimsiz kishilarning ko‘ngli xurofotga moyil bo‘ladi.
|
Abu Rayhon Beruniy
|
38.
|
Inson — butun bir olam, faqat unda asosiy tuyg‘u oliyjanoblik bo‘lsa bas.
|
F. M. Dostoyevskiy
|
39.
|
Insonning odob-axloqini belgilaydigan omillardan biri uning so'zi, nutqidir.
|
A. Navoiy
|
40.
|
Insonning qiymati emas siym-u zar, Insonning qiymati ilm ham hunar.
|
Abdulqodir Bedil
|
41.
|
Jamiki ezgu fazilatlar inson qalbiga, avvalo, ona allasi, ona tilining betakror jozibasi bilan
singadi. Ona tili bu millatning ruhidir.
|
I. A. Karimov
|
42.
|
Juda boy, chiroyli tilimiz bor. Bu tilda ifoda etib bo‘lmaydigan fikr, tuyg‘u yo‘q!
|
A.Qahhor
|
43.
|
Kamolotga intilmagan xalq xalq emas. Xalqni aldab bo‘lmaydi. Xalq hamma narsani
biladi. Millatni sevmoqlik — baxt, kurashib yashamoq — saodat.
|
Azim Suyun
|
44.
|
Ki har neni bilmish odamizod, tafakkur birla qilmish odamizod.
|
A.Navoiy
|
45.
|
Kim ravshan fikrlasa, u ravshan bayon etadi.
|
N. Bualo
|
46.
|
Kimki o‘rganishni or bildi, Har qadamda o‘zni xor bildi.
|
M. Ismoiliy
|
47.
|
Kimki o‘rganishni uyat, or demas, Suvdan dur topadi, toshdan la’l, olmos.
|
Nizomiy Ganjaviy
|
48.
|
Kimki qisqa so'zda deydi ko'p ma'no, Ravonlik bobida ul kishi a'lo.
|
Abu Shukur Balxiy
|
49.
|
Kimki so'zni qadrlasa har qachon, o'z-o'zini qadrlagay begumon.
|
A. Jomiy
|
50.
|
Kimki zahmat chekmadi, rahmatga ham yetmadi.
|
Hofiz Sheroziy
|
51.
|
Kishilarga muhabbat — eng yaxshi davlat.
|
Arab maqoli
|
52.
|
Kitobxonga bir fikrni anglatish uchun yoki bir narsani tasavvur qildirish uchun kishining boshini qotirmaydigan ochiq, ravon va sodda til kerak.
|
A. Qahhor
|
53.
|
Men o‘zbek xalqiga haykal qo‘yaman!
|
T. Murod
|
54.
|
Nodon aytur: g‘olib chiqdim, dono aytur: yo‘l berdim.
|
Tatar maqoli
|
55.
|
Odamlar aqlining chirog‘i bilim,
Balodan saqlanish yarog‘i bilim.
|
Rudakiy
|
56.
|
Odamlar o‘qishdan to‘xtashlari bilan fikrlashdan ham to‘xtaydilar
|
Deni Didro
|
57.
|
Orqada turgan do‘stdan oldinda turgan dushman yaxshi.
|
Gruzin maqoli
|
58.
|
Oz bo‘lsa ham bilmoq uchun ko‘p o‘qimoq zarur.
|
Monteskye
|
59.
|
O'zbek tilining bugungi darajasi, turkiy tillar ichida tutgan mavqeyi uchun biz ko'p jihatdan o'tgan asr boshida yashagan ziyolilardan minnatdor bo'lishimiz kerak. Ular o'zbek tilining so'z yasash imkoniyatlaridan dadillik bilan foydalandilar, xalqda milliy g'urur, ona tiliga
hurmat tuyg'usini tarbiya qildilar.
|
E. Vohidov
|
60.
|
Ozodlik — obodlik.
|
Tojik maqoli
|
61.
|
Qadimgi Gretsiya Yevropada sivilizatsiya o‘chog‘i sifatida qanday o‘rin tutgan bo‘lsa, O‘zbekiston va o‘zbek xalqi Osiyoda, butun turkiy o‘lkalar va barcha turkiy xalq lar tarixida
xuddi shunday o‘rin egallaydi.
|
Chingiz Aytmatov
|
62.
|
So‘z durredurkim, aning daryosi ko‘ngildir
|
A. Navoiy
|
63.
|
So‘zni ko‘nguldan chiqarmaguncha tilga keltirma va har nekim ko‘ngulda bor — tilga
urma.
|
Navoiy
|
64.
|
So'z ichra mudom aql yashirindur, So'z chimildig'-u aql kelindur.
|
NosirXisrav
|
65.
|
So'z so'zlashda va undan jumla tuzishda uzoq andisha kerak.
|
A. Qodiriy
|
66.
|
So'zlash qobiliyati - hodisalar ichiga kirishning yagona va bebaho vositasi.
|
L. N. Tolstoy
|
67.
|
Til — so‘zlovchi istagini eshituvchiga yetkazuvchi tarjimondir.
|
Beruniy
|
68.
|
Til arslan turur, ko‘r eshikda yatur. Aya evlug, arsiq bashingni yeyur.
|
Y.X.Hoji b
|
69.
|
Til fikrni yaratuvchi organdir. Aqliy faoliyat va til yaxlit butunlikni tashkil etadi.
|
V. fan Gumboldt
|
70.
|
Til millatning birinchi haqqidir. SHu haq o'ksitilgan bo'lsa, demak, millat o'zini o'zi o'ksitib kelgandir.
|
I. G 'ofurov
|
71.
|
Til shuncha sharafi bilan nutqning qurolidir.
|
A. Navoiy
|
72.
|
Tilda uni nomlovchi so'z bo'lmasa, shunday so'zni qo'shni tildan olish mumkin. Ammo tilda
mavjud so'zlar o'rnida boshqa so'zni qo'llash zararlidir.
|
M. Qoshg'ariy
|
73.
|
Tildagi har bir so'z, uning har bir shakli inson tafakkuri va tuyg'usining natijasidir, o'sha tafakkur va tuyg'ular orqali so'z yordamida mamlakat tabiati va xalq tarixi ifoda etilgan.
|
K.D.Ushinskiy
|
74.
|
Tili bo'lsa uning shakardan shirin, Ulug' ham, kichik ham beradi bo'yin.
|
Yusuf Xos Hojib
|
75.
|
Tilingni so‘zlashga soz, muhayyo qil,
Tilingni o‘q qil-u, aqlni yoy qil.
|
|
