|
114.
|
Issig‘ jon isitmasiz bo‘lmas.
|
115.
|
Eshakning fe’li egasiga ma’lum.
|
116.
|
Otadin dam urma pand yersan.
|
117.
|
Ota so‘rab netarsan, erning o‘zi bo‘lgon so‘ng, yo‘l so‘ragan nomarddur, ot ustiga mingan so‘ng.
|
118.
|
Ishni o‘z aqling birla qilsa bo‘lurmu?
|
119.
|
Yov tubi el bo‘lur, jar tubi yer bo‘lur.
|
120.
|
Quda bo‘lsa, qul bo‘lsa ham so‘ylash.
|
121.
|
Quda bo‘lduq, judo bo‘lduq.
|
TURUMTOY
|
122.
|
Ikki suyukli bir ko‘ngilga sig‘mas.
|
123.
|
Ikki kema tutganlar qoldi g‘arqob ichinda, chiqmas ul dengizdin bir kema tutmaguncha.
|
124.
|
Arg‘umoq ot bo‘lmas ozgan so‘ng; xojasi qo‘liga boqmas yozg‘on so‘ng.
|
BOZANDA
|
125.
|
Arzon kira shahardin ovora qilur.
|
NAVOZANDA
|
126.
|
Daraxtni o‘zga joyga o‘rnatsalar ko‘karmas.
|
CHAYON
|
127.
|
Eshak o‘yini qirq yilda.
|
TOSHBAQA – SANGPUSHT
|
128.
|
Ishonmagin do‘stingga somon tiqar po‘stingga.
|
129.
|
Oshnangdin top.
|
130.
|
Yaxshilik qil suvga sol suv bilmasa baliq bilur, baliq bilmasa xoliq bilur.
|
131.
|
Aslning xatosi bo‘lmas, nojinsning oshnasi bo‘lmas.
|
132.
|
Bo‘ynida illati borning oyog‘i qaltiraydir.
|
MU’TAMIR
|
133.
|
Bemor tuzalgisi kelsa, tabib o‘z oyog‘i bilan kelur.
|
Bir xil maqol ishlatganlar:
Yaxshilik qil suvga sol, suv bilmasa, baliq bilur, baliq bilmasa, xoliq bilur.
|
Toshbaqa chayonga aytgan
|
Ko‘rqush Hudhudga aytgan
|
Yaxshi(lar) topib so‘zlar yomon qopib.
|
Boyo‘g‘li Kordonga aytgan
|
Kuykunak Ko‘rqushga aytgan
|
Bemor tuzalgisi kelsa, tabib o‘z oyog‘i bilan kelar
|
Yapoloqqush Ko‘rqushga aytgan
|
Mu’tamir Ayniyaga aytgan
|
Tuzuvchi: Rustamjon O‘RINOV Farg‘ona viloyati Uchko‘prik tumani
“Zarbulmasal”da uchraydigan hikoyatlar:
№
|
HIKOYALAR
|
KELTIRILGAN MANBA
|
KIM KIMGA QARATA
AYTGANLIGI
|
1.
|
“Qarchig‘aylik dag‘dag‘asi kulang boshiga tushib, durroj shikorin ixtiyor
qilib o‘zi balchiqqa botib qolgan kulang”
|
“Silsilat uz-zahab”
|
Ko‘rqush aytdi
|
Yapoloqqush tingladi
|
2.
|
“Bino va Nobino”
|
“Kalila va Dimna”
|
Yapoloqqush aytdi
|
Ko‘rqush tingladi
|
3.
|
“Maymun bilan najjor”
|
Hudhud aytdi
|
Ko‘rqush tingladi
|
4.
|
“Tuya bilan bo‘taloq”
|
Ko‘rqush aytdi
|
Hudhud tingladi
|
5.
|
“Xolboqi miskar”
|
Turumtoy aytdi
|
Kordon tingladi
|
6.
|
“Yodgor po‘stindo‘z”
|
Turumtoy aytdi
|
Kordon tingladi
|
7.
|
“Xolboqi miskar”
|
Turumtoy aytdi
|
Kordon tingladi
|
8.
|
“Bozanda va Navozanda”
|
“Kalila va Dimna”
|
Kordon aytdi
|
Turumtoy tingladi
|
9.
|
“Toshbaqa bilan chayon”
|
Navozanda aytdi
|
Bozanda tingladi
|
10.
|
“Tuya bilan tulki”
|
Boyo‘g‘li aytdi
|
Kordon tingladi
|
11.
|
“Safarboy bog‘bon”
|
Boyo‘g‘li aytdi
|
Kordon tingladi
|
12.
|
“Muhammad Amin Xo‘ja muft”
|
Boyo‘g‘li aytdi
|
Kordon tingladi
|
13.
|
“Ikki faj va kaj”
|
Kordon aytdi
|
Boyo‘g‘li tingladi
|
14.
|
“Yo‘ldan oyna topib olgan Ashur yiriq qassob”
|
Kordon aytdi
|
Boyo‘g‘li tingladi
|
15.
|
“Dumsiz eshak”
|
Kordon aytdi
|
Boyo‘g‘li tingladi
|
16.
|
“Otaboy Amin”
|
Kordon aytdi
|
Boyo‘g‘li tingladi
|
17.
|
“Eshon kalla degan hofiz”
|
Ko‘rqush aytdi
|
Kordon tingladi
|
18.
|
“Mu’tamir poshoh”
|
Ko‘rqush aytdi
|
Kordon tingladi
|
Tuzuvchi: Rustamjon O‘RINOV Farg‘ona viloyati Uchko‘prik tumani
BOSHI VA OXIRI BIR XIL BO‘LGAN SHE’R VA G‘AZALLAR
(maktab, kollej, litsey darsliklari asosida)
Cho‘lponning “Xazon” she’ridagi 1-misra
|
Kuz chog'i... tuproqlar gezarib qoldilar
|
G‘.G‘ulomning “Alisher” she’rining boshidagi 4 misra
|
Yuksak tog' oralab o'kirgan sher’rning,
Na'rasiga tengdir aksi sadosi.
Besh yuz yil yangradi tog'day Vatanda, Buyuk (ulug‘) Alisherning asriy nidosi.
|
H.Olimjonning “O‘rik gullaganda” she’rining boshidagi 2 misra
|
Derazamning oldida bir tup
O'rik oppoq bo'lib gulladi...
|
H.Olimjonning “O‘zbekiston” she‘rining boshidagi 2 misra
|
Vodiylarni yayov kezganda,
Bir ajib his bor edi menda...
|
U.Nosirning “Yur tog‘larga chiqaylik, mayli yur...” she’rining boshidagi 2 misra
|
Yur tog’larga chiqaylik
Mayli yur
|
A.Oripovning “Bahor kunlarida kuzning havosi...” deya boshlanuvchi she’rining boshidagi 1 misra
|
Bahor kunlarida kuzning havosi
|
Mirtemirning “Men seni...” deb boshlanuvchi she’rining boshidagi 2 misra
|
Men seni injitmayman
Va lekin tinchitmayman...
|
Iqbol Mirzoning “Bu dunyoga kelganim” deb boshlanuvchi she’rining boshidagi 4 misra
|
Bu dunyoga kelganim — U dunyoga safarim.
Bu dunyoni yengganim — U dunyoda zafarim.
|
Ulug‘bek Hamdamning “Munojot” she’ridagi boshidagi 2 misra
|
Yuragimga kirgil, umidim,
Ko'zlarimda turgil, umidim.
|
Yo‘ldosh Eshbekning “Qo‘shchi qo‘shig‘i” she’ridagi boshidagi 4 misra
|
Qo'sh hayda-yu, qo'sh hayda, Haydamasang, non qayda, Irodangni qattiq qil,
Lekin yerni bo'sh hayda.
|
Alisher Navoiyning “Deyin” radifli g‘azalida radd ul-matla qo‘llangan
|
Qoshi yosinmu deyin, ko’zi qarosinmu deyin
|
Alisher Navoiyning “Ko‘z qonidin dema...” deb boshlanuvchi g‘azalida radd ul-matla qo‘llangan
|
Ko’z qonidin dema, etagim lolavordur
Kim, ko’hi dardning etagi lolazordur
|
Boburning “Yaxshilig‘” radifli g’azalida radd ul-matla qo‘llangan
|
Kim ko'rubdur, ey ko'ngul, ahli jahondin yaxshilig'?
|
Boburning “Sochining savdosi tushti boshima deb boshlanuvchi g‘azalida radd ul-matla qo‘llangan
|
Sochining savdosi tushti boshima boshdin yana
|
Tuzuvchi: Rustamjon O‘RINOV Farg‘ona viloyati Uchko‘prik tumani
SHE’RIY JANRLAR
(AKADEMIK LITSEY VA KOLLEJ DARSLIKLARI ASOSIDA)
ASAR NOMI
|
QO‘SHIMCHA MA’LUMOT
|
MUALLIFI
|
MASNAVIY
|
“Vasf ul-shuaro”
|
“Jahon shoirlari, ey gulshani bog‘” misrasi bilan boshlanadi.
|
Sayfi Saroyi
|
“Davisqincha g‘azal shah go‘sh tutti»
|
“Muhabbatnoma”dan
|
Xorazmiy
|
“Kitobat boshladim, anjoma yetgay”
|
“Kel, ey soqi, keturgil bodayi nob”
|
“Kel, ey soqiy, keturgil jomi Jamni”
|
“Kel, ey gulchehra soqiy, may keturgil”
|
“Kel, ey oy yuzli dilbar, tut biror qo‘sh”
|
“Kel, ey soqiy, keturgil xush sabuhiy”
|
“Mani aslim erur olamg‘a ravshan”
|
Dilshodi Barno
|
“Otam – Farmonquli Marg‘iloniy”
|
Anbar Otin
|
“Surati adli xisravon in ast”
|
“Abulfayzxon” dramasida keltirilgan.
|
Abdulqodir Bedil
|
MARSIYA
|
“Alp Er To‘nga marsiyasi”
|
“Devonu lug‘otit turk”da keltirilgan
|
M.Qoshg‘ariy
|
MUSALSAL
|
“Dardiga darmon istamas”
|
“Bizni Turkiston eli dardiga darmon istamas” misrasi bilan
boshlanadi.
|
H.H.Niyoziy
|
MURABBA
|
“Emdi sendek, jono, jonon qaydadur”
|
Har bandi “O‘zim har joydaman ko‘nglim sandadur” misrasi bilan tugallanadi
|
Muqimiy
|
“Sayohatnoma”
|
Asar boshdan oyoq murabba’ shaklida yozilgan.
|
“Bu ravzaga kimki kelib”
|
“Shohimardon xotirasi”
|
|
MUXAMMAS
|
“Bo‘lmag‘ay erdi jamoling muncha zebo koshki”
|
|
Navoiy
|
“La’li jonbaxshingdin ayru obi hayvonni netay”
|
Navoiy g‘azaliga muxammas
|
Husayniy
|
“Yod mandin kim berur: yaxshi zamonlar
ko‘rdiman”
|
Xo‘jand viloyatida, shahid Oqbo‘tabiy asrida bitilgan turkiy
muxammas
|
Turdi Farog‘iy
|
“Va’da qildi bir kelay deb, ko‘zga uyqu kelmadi”
|
Mashrab
|
“Osafo, avqot ilgida ado bo’ldim, vazir”
|
Maxmur
|
“Shirinsuxan Laylivashim vaqtiki qohir bo‘lg‘usi”
|
Navoiy g‘azaliga muxammas
|
Munis
|
“Falak shabgun ko‘ngul dudin etdigumdandur”
|
Fuzuliy g‘azaliga muxammas
|
Munis
|
“Kishi holimni bilmas, mehribonidin adashganman”
|
Furqat
|
“Manam sho‘rida bulbul bo‘stonidin adashganman”
|
Furqat
|
“Bu kunlar boshimizda bir sahob o‘lsa ajab ermas”
|
Zavqiy
|
“Qaysi falak burjining mehri puranvorisan”
|
“So‘yla menga, ey sanam, kimni sevar yorisan”
|
Komil Xorazmiy
|
“Dil ishqinga mubtalo bo‘lubdur”
|
Navoiy g‘azaliga muxammas
|
Avaz O‘tar
|
“Charx avzoyi bu dam, avvalgilarg‘a o‘xshamas”
|
Navoiy g‘azaliga muxammas
|
Omon Matjon
|
MUSADDAS
|
“Sayding qo‘yaber, sayyod, sayyora ekan mendek”
|
Furqat
|
“Maktab haqinda”
|
“Biling, o‘g‘lonlarim, sizlarni g‘amdan qutqarur maktab”
|
A.Avloniy
|
“O‘qing, onalar”
|
“Muncha yomon sho‘rladi peshonalar”
|
So‘fizoda
|
MUSAMMAN
|
“Har odamning talab yo’lida gar ixlosi
komildur”
|
Har bandi “Murod shohidining vaslig‘a sidq ahli vosildur,
Sadoqat fayzini bilgan kishi donovu oqildur” bayti bilan tugaydi
|
Avaz O‘tar
|
MUNOJOT
|
“Ilohi, otqu qilg‘il jonimizni”
|
“Muhabbatnoma”da keltirilgan
|
Xorazmiy
|
“Ilohi, -dard-u holimni har kimga aytsam”
|
“Shaytanat” da keltirilgan
|
Navoiy
|
|
Niyozim bu turur sendin, nigoro, Unutma bandani, bahri xudoro
|
“Muhabbatnoma”da keltirilgan
|
Xorazmiy”
|
Bormi ekin hech nima olamda hijrondin yamon,
Har nekim ondin yamonroqdur, budur ondin yamon
|
Bobur
|
MUSTAZOD
|
“Ishqing o‘tidin o‘rtanadur joni nizorim, ul navki, mash’al”
|
Munis
|
QASIDA
|
“Ulug‘bek madhi”
|
“Jahondin ketti tashvish-u mabodoyi amon keldi” misrasi bilan boshlanadi
|
Sakkokiy
|
“O‘zbegim”
|
E.Vohidov
|
“Inson”
|
E.Vohidov
|
“O‘zbekiston”
|
A.Oripov
|
QIT’A
|
“Tama dominda qolur qush emasmen”
|
“Muhabbatnoma”da keltirilgan
|
Xorazmiy
|
“To‘nga sig‘masmen farahdin gul kabi”
|
Lutfiy
|
“Sheva ul sarvi ravondin xush turur”
|
Lutfiy
|
“Tuzlukka moyil o‘lki, ishing borg‘ay ilgari”
|
Navoiy
|
“Yaxshi xotinlar safoyi zuxdidin”
|
Navoiy
|
“Navoiy she’ri to‘qqiz bayt-u, o‘n bir bayt, o‘n uch bayt”
|
Navoiy
|
“Kamol et kasbkim, olam uyidin”
|
Navoiy
|
“Nokas-u nojins avlodin kishi bo‘lsun debon”
|
Navoiy
|
“Har kimi odati nechuk bo‘lg‘ay”
|
“Zarbulmasal”da keltirilgan
|
Gulxaniy
|
TARJIBAND
|
“Ketur soqiy, ul mayki, subhi alast”
|
Har bandi “Xarobot aro kirdim oshuftahol, may istarga
ilgimda sing‘on safol” bayti bilan tugaydi
|
Navoiy
|
“Qil amon, yo rab, aduvlar mojarosidin meni”
|
Har bandi “Qutqar, ey xonim, Hasan baqqol balosidin meni,
Qilg‘on ul behuda ham jabr-jafosidin meni” bayti bilan
tugaydi
|
Uvaysiy
|
“Xating ishtiyoqin savod ayladim”
|
Har bandi “Visolingdin, ey jon, topolmay so‘rog‘, Nelar tushti
boshimg’a sendin yirog‘” bayti bilan tugaydi
|
Nodira
|
CHISTON
|
“Ul na gumbazdur, eshig-u tuynugidin yo‘q nishon” (“Anor”)
|
Uvaysiy
|
“Ul nadurkim, sabzto‘nlik, yoz yog‘ochning boshida” (“Yong‘oq”)
|
“Ikki mahbubni ko‘rdum, bir-birisin ko‘rmagan” (“Kun va tun”)
|
TUYUQ
|
“Ey ko‘ngul, yorsiz sango ne bor, bor”
|
Lutfiy
|
“Ko‘z yoshim tuproq ila gar qotila”
|
Lutfiy
|
“Ko‘ngluma har yonki boqsam, dog‘i bor”
|
Lutfiy
|
“Charxi kajraftor elidin yozamen”
|
Lutfiy
|
“Yo Rab, ul shahd-ul shakar yolabdurur”
|
Navoiy
|
“Tiyg‘i ishqing yorasidur butmagon”
|
Navoiy
|
“Yo qoshingdin necha bir o‘q ko‘z tutay”
|
Navoiy
|
“Charx tortib xanjari hijron bu tun”
|
Navoiy
|
“Vasldin so‘z derga yo‘q yoro manga”
|
Bobur
|
“Qadimni firoq mehnati yo qildi”
|
Bobur
|
“Raxshi himmat men tutub mahkam yolin”
|
Munis
|
“Muniso, to‘kmay yigirma yetti yosh”
|
Munis
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
