Рубоб чолғуси ҳАҚида

КАЛТА РЕЗ

КАЛТА РЕЗ — Анъанавий мусиқа ижрочилигида ҳар бир нота алоҳида-алоҳида бир товушдан иккинчи товушга ўтмай рез бериш холлари учраб туради. Бундай усул — калта рез деб аталади. Калта рез қашқар ва афғон рубобларини ижро этишда фойдаланилади. У бир хил ва турли баландликдаги товушларни ижро этишда қўлланилади. Нота ёзувида калта рез кичик чизиқча билан белгиланади.

ТЕСКАРИ ЗАРБ

ТЕСКАРИ ЗАРБ — ўзига хос «синкопа»ли ритм характерига эга бўлади. У нохун ёки мезроб билан бир томон (паст)га зарб беришнинг иккинчичорагига қатъий риоя қилиш ва бир йўналишдаги зарбнинг охирги чорагини саккиздан учини бирлаштирилиши натижасида ҳосил бўлади. Яъни нохуннинг 1, 3, 4, 6, 7,— зарблари пастга, 2, 5, 8—зарблари юқорига қаратиб берилади.

РЕЗ

РЕЗ — мезроб ёки нохун билан пастга ва юқорига зарб беришнинг тез ва устма-уст алмашинишидан иборат бўлиб, чертиб чалинадиган торли чолғуларда, товушларни бир-бирига боғлаб (узлуксиз) ижро этишнинг асосий усулидир.Рез кўпроқ эркин ижрога хос бўлган сурнай йўлларини, катта ашулаларни рубоб созига мослаштириб ижро этишда характерлидир. У Фарғона-Тошкент ашула ва чолғу йўллари, Шашмақом шўъбаларини ижро этишда ҳам муҳим аҳамиятга эгадир. Резни бир текисда ифодали ижро этиш созандадан мунтазам машқ ва катта маҳорат талаб этади.

Уфор зарб

Уфор зарб 6/8 ўзбек халқ ялла ва рақслари учун характерлидир. Мазкур усул анъанавий мусиқа ижрочилигимизда кенг қўлланилади. Оддий халқ куйларидан бошлаб мураккаб жанр — Шашмақомнинг иккинчи гуруҳ шўъбаларида мавжуд бешинчи — тугалланиш қисмларида Фарғона-Тошкент мақом йўлларида, воҳаларга мансуб куй ва ашулаларда кўплаб учрайди. Бу усул халқда Уфар зарб деб аталади.

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати

1. Акбаров И.А. «Мусиқа луғати». Т.: 1987 й.

2. Ражабий Ю. «Ўзбек халқ музикаси» II -жилд. Т.: 1957 й.

3. Тахалов С.М. «Афғон рубобини чалишга ўргатиш методикаси асослари». Т.: 1983 й.

4. Қосимов Р.Қ. «Рубоб наволари». Т.: 1993 й.

5. Умаров А. “Чолғу ижрочилиги”. Т. : 2006 й.