Ўрта ма кта бни нг 10- 11- синфлари учун дарслик

(ўнгда).
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

120
Ц и т о л о ги я л со сл а р и
Э п и
1
« л и й
қужлирас* *
Б а и т а р и а л а р ;
к о и к л а р , и и а к
т а А ц ч а с и , у ч и д а и и а -
ч и и л а р и
б о р
с п и р и л л л -
л л р
Яи1ил 
з в г
л е н а
46. 
Бмр қужамрапм 
ва к ў п
ҳумсайралм оргаимэмларнмнг қар кмл шаилдаги ҳуж айраларм .
ни бактериялар билан кўк-яшил сувўтлар ташкил этади 48. Бу организмлар- 
нинг хужайралари энг содда тузилган бўлади. Улар ж)родан олдинги ( про- 
кариот) хужайралар дейилади, чунки уларда шаклланган ядро (грекча «ка 
р и о н » — ядро) на органоидлар деб аталадиган бошка кўнгина структура- 
лар бўлмайди. Бошка хамма организмлар: бир хужайрали ишил сувўтлар 
ҳамда содда ҳайвонлардан тортиб то юкори даражада туэилган гулли ўсим- 
ликлар, сут эмизувчилар, жумладан, одамгача хам бўлган мавжудотлар 
иккинчи группани ташкил этади Уларда мураккаб тузилган, ндроли (эука - 
риот) хужайралар бўлади. Бундай ҳужайраларда махсус функцияларни ба- 
жарувчи ядро ва органоидлар б ў л а д и М В
Ҳаётнинг хужайрасиз, алохида би^^ш аклини вируслар ташкил этади, 
уларни вирусология ўрганади.
^
I. Ц итология нимани ўрганади? 2 Ҳ у ж а н р а наэарияси качои аа ким томонидан яра- 
тиаган? 3. Ҳ у ж а й р а наэариясининг асосий коидадариии туш ун тир иб беринг,
32. Ҳужайра қоб итининг туэилиши ва ф ункцияси
Хар кандай организмнинг хужайраси яхлит тирик системадир. У бир- 
бири билан чамбарчас боглангян уч кисмдан: ко б и к (п ўст), цитоплазма 
ва ядродан иборат. Х ужайра кобиғи таш ки мухит билан бевосита ўзаро 
таъсир килиб туриши билан бир каторда кўш ни ҳужайралар билан ҳам ўза- 
ро таъсир килиб боради (кўп хужайрали организмларда)
Х уж а йр а кобиғи (п ўс ти ). Хужайралар қобики мураккаб тузилган. У
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Х у ж в и р а ^ о б и ғ и н и н г т у э и л и ш и ва ф у н н ц и в с и
121
Ў С И М Л И К Х У Ж А Й Р А С И
П а р д а с и
Ҳ А Й В О Н Ҳ У Ж А Й Р А С И
П л а с т и д а л а р . |
В а к у о л а л а р
1^ 
П а р д а с н
Ц и т о п л а э м а
Ядроча 
Г о л ъ ж м
апларати
Я д р о
Х р о м о с о м а л а р
В а к у о л а -
л а р ( а а к у о л а
ш и р а с и б и л а н )
Я д р о
Ц и т о п л а э м а
П л а с т и д а л а р
К и р и т м а л а р