Ro`yxatga olindi: №

Mamlakatimizning minoritar aksiyadorlar huquqlarini
himoya qilish bo‘yicha xalqaro reytingdagi natijalari
41
Yuqoridagi rasm ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, egallab turgan o‘rin va 
qo‘yilgan ball darajasi yaxshilanib bormoqda.
40 
http://www.doingbusiness.org/Methodology/Protecting-Minority-Investors
41 
Жаҳон банки гуруҳининг “Бизнес юритиш” ҳисоботлари асосида тузилди.

---

AMALIYOT DARSI UCHUN TOPSHIRIQLAR
Nazorat savollari
1. Aksiyadorlarning asosiy huquqlarini sanab o‘ting.
2. Imtiyozli aksiyalar egalarining alohida huquqlariga qisqacha izoh bering.
3. Qo‘shimcha aksiyalar emissiyasida aksiyalarni sotib olishning imtiyozli 
huquqi amal qilishi tartibi.
4. Minoritar aksiyadorlar huquqlarining majoritar aksiyadorlarga nisbatan 
cheklanganligini izohlang.
5. Minoritar aksiyadorlar qo‘mitasini tashkil etish tartibi
6. Minoritar aksiyadorlar faoliyat mexanizmi.
7. Minoritar aksiyadorlar qo‘mitasi vakolatlari.
8. Minoritar aksiyadorlar qo‘mitasi tomonidan ichki hujjatlardan foydalanish
tartibi.
9. Aksiyadorlar huquqlarini himoya qilish institutlari faoliyati.
10. Minoritar aksiyadorlar huquqlarini sud tartibida himoya qilish.
Testlar
1. Qaysi javobda aksiyadorlarning huquqlari noto‘g‘ri berilgan?
a) boshqa aksiyadorlar aksiyalarini o‘z nomidan sotish, aksiyadorlik
jamiyatida xodim sifatida ishlash, tijorat sirini oshkor qilish;
b) aksiyadorlar reestriga kiritilish, depo hisobvarag‘idan ko‘chirma olish; 
dividendlar tarzida olish;
c) aksiyadorlar   umumiy   yig‘ilishida   ovoz   berish,   depo   hisobvarag‘idan
ko‘chirma olish, tegishli shartlar bajarilganda kuzatuv kengashi a’zoligiga nomzod
ko‘rsatish;
d) olgan dividendini erkin tasarruf etish; aksiyadorlar umumiy yig‘ilishida 
ishtirok etish, aksiyalarni boshqalarga o‘tkazish.
2.
Aksiyadorlik   jamiyati   tomonidan   qo‘shimcha   aksiyalar
joylashtirilayotganda   ovoz   beruvchi   aksiyalar   egalari   bo‘lgan   aksiyadorlarning
imtiyozli sotib olish huquqi qaysi hujjatda belgilab qo‘yiladi?
a) ustavda;
b) “Qimmatli qog‘ozlar bozori to‘g‘risida”gi qonunda;
c) “Aksiyadorlar umumiy yig‘ilishi to‘g‘risida”gi nizomda;
d) imtiyozli aksiyalar muomalasini tashkil etish bo‘yicha tartiblarda.
3. Aksiyadorlarning   umumiy   yig‘ilishida   ishtirok   etishi   va   ovoz   berishi
yig‘ilish   kun   tartibidagi   masalalar   bo‘yicha   ovoz   berish   natijalariga   ta’sir
o‘tkazmaydigan aksiyalar egalari qanday nom bilan ataladi?
a) minoritar aksiyadorlar;
b) majoritar aksiyadorlar;
c) oddiy aksiyadorlar;
d) imtiyozli aksiyadorlar.

---

4. Aksiyadorlarning   umumiy   yig‘ilishida   ishtirok   etishi   va   ovoz   berishi
yig‘ilish kun tartibidagi masalalar bo‘yicha ovoz berish natijalariga bevosita ta’sir
o‘tkazib, hal qiluvchi ahamiyatga ega aksiyalar egalari qanday nom bilan ataladi?
a) majoritar aksiyadorlar;
b) minoritar aksiyadorlar;
c) oddiy aksiyadorlar;
d) imtiyozli aksiyadorlar.
5. Minoritar aksiyadorlar qo‘mitasi tashkil etilishi mumkinligi qaysi hujjatda
belgilab qo‘yilishi lozim?
a) ustavda;
b) umumiy yig‘ilish qarorida;
c) ijroiya organi buyrug‘ida;
d) alohida hujjat talab qilinmaydi.
6. Minoritar aksiyadorlar qo‘mitasining vakolatiga kiradigan masalalar qaysi
javobda to‘g‘ri berilgan?
a) minoritar   aksiyadorlarning   o‘z   huquqlari   va   qonuniy   manfaatlarini
himoya qilish bilan bog‘liq murojaatlarini ko‘rib chiqish va tegishli organlarga
murojaatlar kiritish;
b) aksiyadorlik jamiyatlari sof foydasini taqsimlash, aksiyadorlar reestrini 
yuritish;
c) majoritar aksiyadorlar bilan hisob-kitoblar qilish, majoritar aksiyadorlar 
ulushini o‘z hisobidan sotish;
d) minoritar   aksiyadorlar   majburiyatlarining   o‘z   vaqtida   bajarilishini
ta’minlash,   minoritar   aksiyadorlar   dividendlarini   markazlashgan   tartibda
taqsimlash;
7. Minoritar aksiyadorlar qo‘mitasi a’zolarining soni qaysi hujjatda belgilab 
qo‘yiladi?
a) jamiyat ustavida;
b) umumiy yig‘ilish qarorida;
c) qo‘mita faoliyatini tartibga soluvchi nizomda;
d) ichki buyruqlarda.
8. Minoritar aksiyadorlarning qo‘mitasi qabul qilingan qarorlar to‘g‘risida 
har yili kimning oldida hisobot beradi?
a) aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishida;
b) minoritar aksiyadorlar yig‘ilishida;
c) kuzatuv kengashi yig‘ilishida;
d) qimmatli qog‘ozlar bozorini tartibga soluvchi vakolatli davlat organi 
huzurida.

---

9. Aksiyadorlik jamiyatlari faoliyatida kuzatuv kengashining yoki ijroiya 
organining qaysi tuzilma faoliyatiga aralashishga yo‘l qo‘yilmaydi?
a) minoritar aksiyadorlarning qo‘mitasi faoliyatiga;
b) ichki audit xizmatiga;
c) buxgalteriya bo‘limi faoliyatiga;
d) marketing bo‘limi faoliyatiga.
10. Minoritar aksiyadorlar qo‘mitasi o‘z faoliyatida haqli bo‘lmagan jihatni 
belgilang.
a) jamiyatning xo‘jalik faoliyatiga aralashishga haqli emas;
b) ichki hujjatlarni ijroiya organidan so‘rab olishga haqli emas;
c) kuzatuv kengashi yoki taftish komissiyasiga nomzodlar kiritishga haqli
emas;
d) aksiyadorlar umumiy yig‘ilishi kun tartibiga masala kiritishga haqli emas.
11. Minoritar aksiyadorlar huquqlarini himoya qilish bo‘yicha mamlakatlar
reytingi qaysi tomonidan tuziladi va qaysi hisobotda o‘z aksini topadi:
a) Jahon banki guruhi, “Biznes yuritish” hisoboti;
b) Osiyo taraqqiyot banki, Osiyo kredit hisoboti;
c) Jahon banki guruhi, “Investitsiyalar” hisoboti;
d) Xalqaro moliya korporatsiyasi, “Soliq ma’murchiligi” hisoboti.
12. Minoritar aksiyadorlar huquqlarini himoya qilish bo‘yicha mamlakatlar
reytingi aniqlanishida aynan qaysi mezonlar baholanadi?
a) bitimlar   haqida   axborotlarni   oshkor   etish   indeksi,   direktorlarning
javobgarligi indeksi; manfaatlar to‘qnashuvini tartibga solish indeksi, korporativ
shaffoflik indeksi, aksiyadorlik boshqaruvi indeksi.
b) davlat   aralashuvi   indeksi,   qonuniylik   indeksi,   raqobat   indeksi,
aksiyadorlik jamiyati daromadliligi indeksi;
c) kreditlash indeksi, adolatlilik indeksi, aksiyadorlik jamiyati daromadliligi
indeksi, iqtisodiy sudlar amaliyoti indeksi;
d) soliq to‘lash bo‘yicha mamlakat reytingi, tadbirkorlikni ro‘yxatga olish
reytingi.