Rossiya musulmonlari modern asriga qadam qo‘ydi

Ma’lumot uchun:

Singarmonizm – unlilar uyg‘unligi hodisasi bo‘lib, unga ko‘ra, unlilar ikki variantda: yumshoq va qattiq talaffuz etiladi. Bitta so‘z tarkibida yo qattiq, yo yumshoq unlilar qo‘llanishi mumkin. Singarmonizm turkiy tillarning o‘ziga xos jihati hisoblanadi. Bugungi kunda singarmonizm o‘zbek tilining qipchoq, o‘g‘uz shevalarida, shuningdek, Farg‘ona vodiysi va Janubiy Qozog‘iston qarluq shevalarida saqlanib qolgan.

Shu tariqa yangi o‘zbek tili paydo bo‘ldi. Samarqand konferensiyasida 29 banddan iborat imlo qoidalari ishlab chiqildi. 1929-yil 1-dekabrdan lotin yozuviga rasman o‘tildi.

Birinchi o‘zbek lotin alifbosi.

Foto: Wikipedia

Ko‘pgina mutaxassislar birinchi o‘zbek lotin alifbosi XX asrda o‘zbek tili uchun ishlab chiqilgan barcha yozuv loyihalari ichida eng qulayi bo‘lgan deb hisoblaydi. Buning sababi – alifbo fonetik prinsipga asoslangan va tilning fonetik kartinasini to‘liq aks ettirgan. Jumladan, o‘zbek tilidagi singarmonizm hodisasini va unlilarni aks ettirish uchun to‘qqizta harf qabul qilingan.

Ma’lumot uchun:

Bugungi o‘zbek tilida ishlatiladigan “o” tovushi lotin alifbosida yo‘q edi. “O” harfi bugungi “o‘”day o‘qilardi. “O” tovushi esa “a” harfi bilan ifodalanar edi. Shunday qilib, quyidagi rasmda aks etgan roman so‘zi “ro‘mon”, Çolpan so‘zi esa “Cho‘lpon” o‘qiladi.

Cho‘lponning “Kecha va kunduz” romani. 1936-yil.

Foto: Zaynobiddin Abdurashidov