Rossiya imperiyasining birinchi jahon urushida ishtiroki

ROSSIYA IMPERIYASINING BIRINCHI JAHON URUSHIDA ISHTIROKI


REJA:


KIRISH

1. 
   Bolsheviklar qanday jamiyat qurmoqchi edilar?
   
2. 
   Fuqarolar urushi va chet el intervensiyasi.
   
3. 
   Frontlardagi o`zgarishlar.
   

XULOSA
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

KIRISH

Birinchi jahon urushi (28-iyul 1914 — 11-noyabr 1918) — odamzod tarixidagi eng yirik urushlardan biridir.

Urushning rasmiy sababi Saraevo voqealari sabab boʻlgan, bu yerda 28-iyun 1914-yili oʻn toʻqqiz yoshli serbiyalik millatchi, student Gavrilo Princip tomonidan Avstriya-Vengriya imperiyasi taxti vorisi Frans Ferdinand va uning rafiqasi Sofiya Xotek oʻldirilgan.
Birinchi jahon urushida qatnashgan mamlakatlar ikkita harbiy-siyosiy guruhga boʻlingan:
Toʻrtlar ittifoqi: Germaniya imperiyasi, Usmoniylar imperiyasi, Avstriya-Vengriya imperiyasi va Bolgariya Qirolligi.
Antanta: Rossiya imperiyasi, Fransuz Respublikasi, Britaniya imperiyasi.
Birinchi jahon urushida dunyoning 38 davlati ishtirok etdi. Ularda 1,5 mlrd. dan ortiq aholi yashar edi. Urushga 74 mln. ga yaqin kishi safarbar etildi. Jami 10 mln. kishi oʻldirildi, 20 mln kishi esa yarador bʻoldi. Bundan tashqari, juda koʻp kishilar kasallik va ochlikdan oʻlib ketdi. Birinchi jahon urushida uning asosiy ishtirokchilari boʻlgan davlatlar oʻz milliy boyliklarining uchdan bir qismini yoʻqotdilar.[1]
Birinchi jahon urushi tufayli Rossiya imperiyasida Fevral va Oktabr inqiloblari va Germaniya imperiyasida Noyabr inqilobi boʻlib oʻtdi. Rossiya imperiyasi, [[Avstriya-Vengriya boʻldi.
Birinchi jahon urushi 1914 yil 1 avgustdan 1918 yil 11 noyabrgacha boshlandi.38 davlat ishtirokidagi Birinchi jahon urushi adolatsiz va yirtqich edi.Birinchi jahon urushining asosiy maqsadi aynan dunyoni qayta taqsimlash edi. Birinchi jahon urushi boshlanishining tashabbuskorlari Germaniya va Avstriya-Vengriya edi.
Kapitalizm rivojlanishi bilan yirik davlatlar va harbiy-siyosiy bloklar oʻrtasidagi qarama-qarshiliklar kuchaydi;

• 
  Angliyani kuchsizlantirish.
  
• 
  dunyoni qayta taqsimlash uchun kurash.
  
• 
  Fransiyani parchalab, uning asosiy metallurgiya bazalarini egallab oldi.
  
• 
  Ukraina, Belorussiya, Polsha, Boltiqbo'yi mamlakatlarini qo'lga kiritdi va shu bilan Rossiyani zaiflashtiradi.
  
• 
  Rossiyani Boltiq dengizidan uzib qoʻydi.
  

Avstriya-Vengriyaning asosiy maqsadi:

• 
  Serbiya va Chernogoriyani bosib olish;
  
• 
  Bolqonda o'z o'rnini egallash;
  
• 
  Rossiyadan Podoliya va Voliniyani yirtib tashlang.
  

Italiyaning maqsadi Bolqonda o'z o'rnini egallash edi. Birinchi jahon urushiga jalb qilingan Angliya Germaniyani zaiflashtirib, Usmonli imperiyasini bo'lib tashlamoqchi edi.

Birinchi jahon urushidagi Rossiyaning maqsadlari:

• 
  Turkiya va Yaqin Sharqda nemis ta'sirining kuchayishiga yo'l qo'ymaslik;
  
• 
  Bolqon va Qora dengiz bo‘g‘ozlarida mustahkam o‘rnashib olish;
  
• 
  Turkiya yerlariga egalik qilish;
  
• 
  Avstriya-Vengriya nazorati ostidagi Galisiyani egallab olish.
  

Rus burjuaziyasi Birinchi jahon urushi orqali boyib ketishni maqsad qilgan. 1914-yil 28-iyun kuni serb millatchisi Gavrilo Prinsip archduke Frans Ferdinandning Bosniyada o‘ldirilishi urush uchun bahona sifatida ishlatilgan.
1914 yil 28 iyulda Avstriya-Vengriya Serbiyaga urush e'lon qildi. Rossiya Serbiyaga yordam berish uchun safarbarlik e'lon qildi. Shuning uchun 1 avgustda Germaniya Rossiyaga urush e'lon qildi. 3 avgustda Germaniya Fransiyaga urush e’lon qildi va 4 avgustda Belgiyaga hujum qildi. Shunday qilib, Prussiya tomonidan imzolangan Belgiyaning betarafligi to'g'risidagi shartnoma "oddiy qog'oz parchasi" deb e'lon qilindi. 4 avgustda Angliya Belgiyani himoya qildi va Germaniyaga urush e'lon qildi.
1914 yil 23 avgustda Yaponiya Germaniyaga urush e'lon qildi, lekin Evropaga qo'shin yubormadi. U nemis erlarini egallab olishni boshladi Uzoq Sharq va Xitoyni bo'ysundirish.
1914-yil oktabrda Turkiya Birinchi jahon urushiga Uchlik ittifoqi tarafida kirdi. Bunga javoban 2 oktyabrda Rossiya, 5-oktabrda Angliya va 6-da Fransiya Turkiyaga urush eʼlon qildi.