Robinzon kruzoning sarguzashtlari

ROBINZONNING G'ORGA QAYTIB KELGANI.  
UNING DEHQONCHILIGI 
 
Bu sayohat vaqtida itim bir uloqqa qo'qqisdan hujum qilib, tappa bosdi, lekin 
g'ajilab  tashlamasdan,  yugurib  kelib,  uloqni  ajratib  oldim.  Uloqni  uyga  olib 
ketmoqchi  bo'ldim:  chorvani  ko'paytirish  va  miltiq  dorilarim  tamom  bo'lar 
vaqtgacha  go'shtni  g'amlab  olish  uchun  harna  qilib  bo'lsa  ham  yana  ikkita  uloq 
topishni juda orzu qila boshladim. 
Uloqqa bo'yinbog' qilib, unga chilvir o'tkazib oldim; chilvirni eski arqondan 
yechdim, bu eski arqonni doim cho'ntagimda olib yurar edim. Uloq qaysarlik qila 
boshladi,  lekin  oxiri  yurishga  majbur  bo'ldi.  Dala  uyimga  yetib  kelgach,  uni 
qo'raga  tashlab,  o'zim  darrov  jo'nab  ketdim:  tezroq  uyga  yetib  olmoqchi  bo'ldim, 
chunki bir oydan ko'p sayohatda yurmoqda edim. 
Eski  uyimga  kirib  kelganimdagi  tuyg'uni  va  yotib  huzur  qilganimni 
tasvirlashim  qiyin.  Orolda  sargardon  bo'lib  yurganimda  bosh  qo'yadigan  joy 
bo'lmasdan juda holdan ketgan edimki, o'z uyim behad orombaxsh tuyuldi. 
Men  bir  haftagacha  dam  olib,  uydagi  ovqatlardan  yeb  orom  oldim. 
Vaqtimning  ko'p qismi  juda  muhim  ishga,  ya'ni  to'tiga  qafas to'qishga  sarf  bo'ldi. 
To'ti tez vaqt ichida uy qushiga aylanib, menga juda o'rganib qoldi. 
Keyin  bog'da  qamalib  yotgan  bechora  uloq  yodimga  tushdi.  «U,  men 
qoldirib  ketgan  o'tning  hammasini  yeb,  suvni  ichib  bo'lgan  va  hozir  och-nahor 
bo'lsa kerak», deb o'yladim. Uni olib kelmoq kerak. Dala uyimga borsam, u o'zim 
qo'yib  kelgan  joyda  turgan  ekan.  Chiqib  ketgani  qurbi  kelmapti,  ochlikdan  o'lay-
o'lay  deb  qolibdi.  Shu  yaqin  oradagi  daraxtdan  bir  serbarg  shoxni  kesib,  oldiga 
tashladim. 
Bargni  yeb  bo'lgach,  bo'yin  bog'idan  arqon  o'tkazib,  avvalgiday  yetaklab 
ketmoqchi  bo'ldim,  lekin  ochlik  tufayli  u  shunchalik  mo'min  bo'lib  qolibdiki, 
arqonning hojati bo'lmay qoldi: u kuchukka o'xshab orqamdan yugurib kela berdi. 
www.kitob.uz - Respublika bolalar kutubxonasi

---

Men  uni  yo'lma-yo'l  boqib  keldim,  bu  orada  u,  uyimdagi  jonivorlarga 
o'xshab,  menga  juda  elikib  gapga  kiradigan,  yuvosh  bo'lib  qoldi,  menga 
o'rganganidan bir qadam ham keyinda qolmay kelaverdi. 
Dekabr boshlandi, arpa-sholi unib chiqadigan vaqt yetdi. Mening ekinzorim 
uncha  katta  emas,  chunki  birinchi  yili  ekinim  qurg'oqchilikda  halok  ho'lganidan, 
atigi nimchorakcha busheldan arpa bilan sholim qolgan edi. 
Bu  safar  hosilning  yaxshi  bo'lishi  kutilardi,  oiroq  kutilmaganda,  butun 
hosildan  yana  mahrum  oo'lish  xavfi  tug'ildi,  turli-tuman  dushmanlar  eknzorimni 
payhon qila boshladilar, — bulardan ekinni saqlab qolmoq gumon. Bu dushmanlar, 
birinchidan, echkilar, ikkinchidan esa, men quyon deb yurgan jonivorlar edi. Sholi 
va  arpaning  shirin  poyasi  ularga  juda  ma'qul  tushibdi:  arpa  bilan  sholi  hali  bosh 
tortib  ulgurmasdan  ular  kecha-yu  kunduz  ekin  ichidan  chiqmay  yosh  poyalarni 
qiyrata boshladilar. 
Bu dushmanlar hujumiga qarshi qo'llaniladigan birgina vosita bor edi, xolos: 
ekinzorni chetan devor bilan to'sish. Men shunday qildim. Chetan devor uch hafta 
deganda tayyor bo'ldi. 
Chetan  devor  ko'ngildagidek  bo'ldi.  U  bitguncha,  dushmanlarni  miltiq  otib 
qo'rqitdim, kechalari esa itni bog'lab qo'ydim, u tong otguncha vovillab chiqdi. Shu 
ehtiyot choralari tufayli dushmanlar meni tinch qo'ydilar, boshoqlar ham don torta 
boshladi. 
Lekin don torta boshlashi bilanoq yangi dushmanlar paydo bo'ldi: to'da-to'da 
mechkay parran dalar uchib kelib, ekinzor tepasida aylana boshlashdi, ular mening 
g'oyib  bo'lishimni  va  ekinga  yopirilish  uchun  qulay  fursatni  poylay  boshladilar. 
Men  ularga  qarab  shu  zamonoq  o'q  uzdim  (miltiqni  doim  o'zim  bilan  olib 
yurardim),  o'q  uzilgan  hamonoq  ekin  ichidan  boshqa  bir  guruh  parrandalar  duv 
ko'tarildi, avvalda bularni payqamagan edim. 
Men juda tashvishda qoldim. 
«Yana  shu  zayilda  bir  necha  bor  yopirilishsa,  butun  umidlarim  puchga 
chiqadi,  —  dedim  o'z-o'zimga,  —  chunki  mening  boshqa  urug'ligim  yo'q,  donsiz 
qolaman. 
Nima  qilsam  ekan?  Bu  yangi  hujumdan  qanday  saqlanmoq  kerak?  Hech 
qanday  tadbir  o'ylab  topolmadim,  lekin  nima  qilib  bo'lsa  ham,  hatto  kecha-yu 
kunduz qimirlamay qo'riqlasam ham, g'allamni saqlab qolishga qaror berdim. 
Parrandalar  qanchalik  ziyon  keltirganligini  aniqlamoq  uchun  ekinzorni  bir 
boshdan tekshirib chiqdim.   Ma'lum   bo'ldiki,   g'allaning   anchagina qismi nobud 
bo'libdi,  ammo  g'allaning  qolgan  qismi  omon-eson  saqlab  qolinsa,  bu  ziyonga 
toqat  qilmoq  mumkin  edi.  Parrandalar  ketishimni  poylab  yaqin  joydagi 
daraxtlardan biriga qo'nib turishardi. 
www.kitob.uz - Respublika bolalar kutubxonasi

---

Men  miltiqni  o'qlab,  go'yo  bir  yoqqa  ketgan  bo'lib,  o'zimni  panaga  oldim. 
O'g'rilar  suyunishib,  birin-ketin  ekinga  tusha  boshlashdi.  Bunga  juda  g'azabim 
keldi.  Boshlab  men  hamma  parrandalarning  tushishini  kutib  turmoqchi  bo'ldim, 
lekin sabrim chidamadi. 
Ular  hozir  yeb  ketadigan  har  bir  dona  donni  yo'qotish  orqasida  men  bir 
butun nondan mahrum bo'lmog'im mumkin-ku, axir», dedim o'z-o'zimga. 
Qo'rg'on  yoniga  yugurib  kelib  o'q  ota  boshladim;  parrandalardan  uchtasi 
o'rnida  qimirlamay  qoldi.  Boshqa  parrandalarni  qo'rqitmoq  uchun  bularni  olib, 
baland  bir  yog'ochga  osib  qo'ydim.  Bu  chora  qushlarga  shunchalik  qattiq  kor 
qildiki, tasavvur etmoq qiyin; bitta ham qush qaytib ekinga tushmadi. Qushlarning 
hammasi  orolning  boshqa  qismiga  qochib  ketishdi;  o'lik  qushlar  daraxtda  osilib 
turgan  vaqt  ichida  men  bitta  ham  qush  ko'rganim  yo'q;  ishoning-ishonmang  — 
qushlar ustidan g'alaba qozonganimga juda huzur qildim. 
Dekabr oxirida g'alla pishdi va men shu yili ikki marta hosil oldim. 
Baxtga  qarshi,  cholg'im  ham,  o'rog'im  ham  yo'q  edi,  o'ylayverib,  oxiri  boshqa 
qurollar  bilan  birga  kemadan  olib  kelgan  qilichni  o'rim-yig'imda  ishlatish  fikriga 
keldim.  Darvoqe  g'allam  shunchalik  oz  ediki,  uni  yig'ishtirish  uchun  uncha  ko'p 
niehnat  talab  qilinmas  edi.  Men  uni  o'zim  o'ylab  topgan  yo'l  bilan  yig'ishtirib 
oldim,  ya'ni  faqat  boshlarini  uzib,  katta  savatga  solaverdim,  keyin  yyga  olib 
keldim.  Hosilning hammasini  yig'ib  bo'lgandan so'ng, boshoqni qo'l  bilan uqalab, 
doni  ajratib  oldim,  natijada  nimchorak  bushel  sholi-  ikki  bushelga  yaqin  sholi  va 
nimchorak  bushel  arpadan  ikki  yarim  bushel  arpa  oldim  (albatta,  bu  taxminiy 
hisob, nimagaki mening torozim yo'q edi). 
Hosil  juda  yaxshi  bo'ldi,  bu  muvaffaqiyat  meni  juda  ruhlantirib  yubordi. 
Endi  mening bir  necha  yil  ichida doimiy  g'alla  zapasim  bo'ladi, deb  ishonmog'im 
mumkin. Lekin shu bilan birga mening oldimda yana boshqa bir qiyinchilik paydo 
bo'ldi.  Tegirmon  yo'q,  tegirmon  toshi  ham  yo'q,  bu  g'allani  qanday  qilib  un 
qilaman?  Uni  qanday  elayman?  Unni  qanday  xamir  qilaman?  Nihoyat,  qanday 
qilib non yopaman? Men bularning hech birini bilmas edim. 
Shu  qiyinchiliklar  sababidan  donga  qo'l  urmaslikka  va  donning  hammasini 
urug'lik  uchun  asrab  qo'yishga  va  kelgusi  hosilgacha,  asosiy  vazifani,  ya'ni  bu 
dondan non qilish yo'lini topmoq uchun harakat qilishga qaror berdim. 
 
 
 
 
 
 
 
www.kitob.uz - Respublika bolalar kutubxonasi

---