Ўрмончилик ” фанидан ўҚув-услубий мажмуа

афзалликлари
: 
1.
Механизация воситаларини кенг ишлатиш имкониятлари; 
2.
Ўрмон кесишнинг оддийлиги; 
3.
Кесилган майдонда ўрмон тикланиши учун шароит яратилиши; 
4.
Ўрмон тайёрлаш, ўрмон транспорт воситаларини концентрацияси; 
5.
Бир хил ёшдаги янги ўрмонлар шаклланиши; 
6.
Ёнғиндан сақланишни ташкил этишнинг оддийлиги. 
Ёппасига кесишни 
камчиликлари:
1.
Баъзи дарахт турлари учун ноқулай шароитлар юзага келади; 

---

185 
2.
Тупроқ зичлиги оратди, бегона ўтлар ўсиши тезлашади; 
3.
Тупроқни кўчиши, ювилиши ва бошқа жараёнлар вужудга келади. 
4.
Ўрмон девори ва алоҳида қолдирилган уруғчи дарахтларни шамолдан 
зарарланиб синиши; 
5.
Ўрмон деворида зараркунандалар тарқаладиган ўчоқларни пайдо 
бўлиши; 
6.
Ёнғин хавфи ошиши, кўп ёнувчи материалларни тўпланиши. 
Ялпи кесиш натижасида ўрмонни табиий қайта тикланишига шароит 
яратиш мақсадида яхши ҳосилдор плюсли дарахтлар қолдирилади. Уларнинг 
сонини аниқлашда В.Г.Нестеров ва М.С.Ткаченко томонидан тавсия этилган 
формуладан фойдаланилади. 
В.Г.Нестеров ўрмонда қолдириладиган уруғчи дарахтлар қуйидаги 
формула орқали аниқлашни тавсия этган:
𝑁 =
9000
𝑝
𝑅
2
Бу ерда: 
N - 1 гектар майдондаги қолдириладиган дарахтлар сони, дона; 
R - ҳосилдор дарахтнинг уруғлари униши мумкин бўлган айлана радиуси, 
метр; 
p - уруғларнинг унувчанлиги. 
М.С.Ткаченко эса қуйидаги формула тавсия этган: 
𝑁 =
100∗𝑎
𝑏
𝑝
Бу ерда: 
a – 1 йилда кесиладиган дарахтлар сони, дона/гектар; 
b – битта дарахт берадиган ўртача ҳосил, дона/гектар. 
Юқоридаги 
келтирилган 
формулалар 
асосида 
бир 
гектарда 
қолдириладиган уруғчи дарахтлар сони аниқланади ва ўрмоннинг табиий 
қайта тикланишига замин яратилади. 
Топшириқ 
1.
Агар ўрмондаги дарахтларнинг уруғлари 10; 12; 14; ва 15 метр 
радиусда униши мумкин бўлса, 20 гектарли ўрмонда неча дона плюсли 
уруғчи дарахт қолдирилиши керак (р ═ 60%). 
2.
Агар b ═ 4; 5; 7; 9; 10 ва а ═ 350 дона/гектар, ҳамда р ═ 70% бўлса, 10 
гектар майдонда неча дона плюсли уруғчи дарахт қолдирилади.. 
3.
50 гектар тўғри тўртбурчак шаклига эга бўлган ўрмонни тўғридан-
тўғри, қатор ташлаб ва шахмат шаклида ялпи кесишнинг ишчи схемаларини 
ишлаб чиқинг ва тушунтириб беринг?