Rivojlantirishning ilmiy asoslari va muammolari ilmiy tadqiqot markazi xalqaro menejment

Xalqaro moliya korporatsiyasi (XMK)
(ing. International Finance 
Corporation, IFC) Jahon banki guruhiga kiruvchi xalqaro tashkilotdir. 
Tashkilotning shtab-kvartirasi Vashingtonda (AQSh) joylashgan. 1956-
yildarivojlanayotgan 
mamlakatlarga 
xususiy 
investitsiyalar 
oqimi 
barqarorligini ta’minlash maqsadida tuzilgandir.
Jahon banki tashkilotlari guruhining prezidenti bir vaqtning o‘zida 
XMK Prezidenti bo‘lib hisoblanadi. Rahbarlik vazifasi vitse-prezident 
tomonidan amalga oshiriladi.XMK aksionerlari bo‘lib, 182 mamlakat 
hisoblanadi
63
. 
63
http://www.ifc.org/ifcext/russian.nsf/Content/Member_Countries 

---

252 
XMK Jahon banki guruhiga kiruvchi boshqa tashkilotlar bilan o‘z 
faoliyatini muvofiqlashtirib boradi, lekin yuridik va moliyaviy aloqalarda 
mustaqil tashkilot bo‘lib hisoblanadi. 
XMK kompaniyalarga risklarni boshqarishga va jahon kapital 
bozoriga chiqishning kengroq imkoniyatiga ega bo‘lishga yordam 
beruvchi yangi moliyaviy instrumentlarni ishlab chiqishni davom 
ettirmoqda. Ushbu moliyaviy mahsulotlar jumlasiga quyidagilarni kiritish 
mumkin: 
–
XMK o‘z mablag‘laridan zayomlar; 
–
sindikatlashgan zayomlar; 
–
hissali moliyalashtirish; 
–
qarz instrumentlari va to‘g‘ridan to‘g‘ri investitsiyalar fondlari; 
–
tuzilmaviy moliyalashtirish; 
–
vositachilar orqali moliyalashtirish; 
–
risklarni boshqarish bo‘yicha mahsulotlar; 
–
milliy valyutada moliyalashtirish; 
–
savdoni moliyalashtirish; 
–
ekspert baholash va hokazo. 
XMKga a’zolikka kirishda quyidagi shartlarga amal qilinadi: 
–
XTTB a’zoligi; 
–
XMK kelishuv moddasini imzolash. 
XMK turli xil tarmoqlardagi loyihalarni moliyalashtiradi, ularga, 
qishloq xo‘jaligi, tog‘ sanoati, ishlab chiqarish, turizm va boshqalarni 
kiritish mumkin. Ammo birinchi navbatdagi yo‘nalish xususiy sektor 
bo‘lib hisoblanadi. XMK faoliyatining to‘rtta asosiy yo‘nalishini ajratib 
ko‘rsatish mumkin: 
–
xususiy sektor loyihalarini moliyalashtirish; 
–
rivojlanayotgan mamlakatlardagi tashkilotlarga xalqaro moliya 
bozorlaridan kapital jalb qilishda yordamlashish; 
–
ta’lim, sog‘liqni saqlash va infratuzilmani rivojlantirishga 
yo‘naltirilgan xususiy investitsiyalar yo‘lidagi to‘siqlarni bartaraf etish, 
shuningdek, innovatsion moliyaviy mahsulotlardan foydalanish va 
salohiyatni oshirish orqali ichki moliya bozorlarini rivojlantirish; 
–
hukumatlarga maslahat va texnik yordam ko‘rsatish. 
XMK rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlardagi yuqori 
rentabelli korxonalarni kreditlaydi. XMK kreditlarining muddati, odatda, 
15 yildan oshmaydi, o‘rtacha muddat esa 3-7 yildir. 
XMKning xususiyati shundaki, uning mablag‘laridan investitsiya 
olish uchun korxona va tashkilotlarga kredit berilganda, JTTB va XRA 

---

253 
talab qilgandek a’zo mamlakatlarga hukumat kafolatlari talab qilinmaydi. 
Bu xususiy kompaniyalar uchun ular faoliyati ustidan davlat nazoratidan 
saqlaydi va rivojlanayotgan mamlakatlar iqtisodiyotiga xorij kapitalini 
jalb qilish manfaatlariga xizmat qiladi.