Rivojlantirish instituti

Periodont to‘qimasining qon tomirlari devorlarida kollagen
tolalarining tutamlarida neytral glikozaminglikanlar mavjud. Birlamchi
sementda ular oz miqdorda, ikkilamchi sementda esa, ancha ko‘p neytral
glikozaminglikanlar borligi aniqlangan.
Alveola suyagida ular asosan osteon kanallari atroflarida uchrashishi
aniqlangan. Nordon glikozaminglikanlar paradont to‘qimasining milkda,
milk so‘rg‘ichlarida, bazal membaranasida uchraydi. Stromada (kollagen
tolalar, tomirlar) kam. Semiz hujayralarda geparin bor. Gialuron
kislota — gialuronidaza tuzilishining kapillyar — qo‘shuvchi to‘qima
tuzilishlarining o‘tkazuvchanligiga ta’siri to‘g‘risidagi ma’lumotlar bor.
Gialuronidaza (mikrob yoki to‘qima ishlab chiqargan) glikozamino-
glikanlarni depolimerizasiya qilib, gialuron kislotasining oksid bilan
bog‘liqligini buzadi (gidroliz) va shu bilan bog‘lovchi to‘qimaning
o‘tkazuvchanligini oshiradi va oxir-oqibatda uning to‘suvchi (barer)
vazifasini bajara olishi qobiliyatini yo‘qolishiga olib keladi.
Demak, glikozaminoglikanlar paradont to‘qimasining mikroblardan,
ularning zaxarlaridan saqlanish — ximoyalanishini ta’minlaydi. Milkning
qo‘shuvchi to‘qima elementlari orasida eng ko‘p fibroblastlar, kamroq
gistiositlar va limfositlar, undan ham ozroq semiz va plazmatik hujayralar
uchraydi.
Meyyordagi milkda semiz hujayralar tomirlar atrofida, xususiy
pardaning so‘rg‘ich qavatida to‘planadi (A.L. Shchedogubov, 1978).
Semiz hujayralarning bajaradigan vazifalari to‘la aniqlanmagan. Ularda
geparin, gistamin va serotoninlar bor va ular glikozaminoglikanlarni
hosil bo‘lishida qatnashishi aniqlangan (N. Fullmer, 1967).

---

2 1 4