Rivojlantirish instituti

Milkning gistologik tuzilishi
Milk ko‘p qavatli yassi epiteliy va xususiy pardadan iborat bo‘lib, bu
erda shilliq osti qavati deyarli yo‘q yoki yaxshi rivojlanmagan. Meyyorda
epiteliy shoxlanadi va undagi donador qavati hujayralarining sitoplazma-
sida keratogialin bor. Epiteliyning shoxlanishini ko‘p tadqiqotchilar unga
ta’sir etuvchi mexanik, termik, kimyoviy omillardan ximoyalanish vositasi
ekanligini ta’kidlashadi. Meyyorda, epiteliy 50% odamlarda shoxlanish
xususiyatiga ega. 40% hollarda epiteliydagi tikanaksimon kabatdagi yuza
hujayralar mexanik ta’sirotlar oqibatida yassilanib parakeratoz holatini
yuzaga keltirishi mumkin.
Mikroblar va ulardan ajralgan zaxarlarni epiteliy ostida joylashgan
to‘qimalarga o‘tishiga to‘sqinlik qilish epiteliyning eng muxim ximoya

---

2 1 3
vazifasidir. Bu vazifani epiteliy o‘z tarkibidagi ko‘p qavatli yassi epiteliy-
dagi hujayralararo joylashgan bog‘lovchi, yopishqoq modda tarkibidagi
glikozaminoglikanlar yordamida bajaradi. Nordon glikozaminologlikanlar
murakkab yuqori molekulali birikmalar bo‘lib, ular bog‘lovchi
to‘qimaning oziqlanishi, regenerativ jarayonlar va to‘qimaning o‘sishiga
katta axamiyatli ekanligi aniqlangan.
Meyyorda paradont to‘qimasida gistoximik tekshiruvlar neytral
glikozaminglikanlar (glikogenlar)ning epiteliyda borligi aniqlangan.
Glikogen asosan tikanaksimon qavatda, kam miqdorda uchraydi va odam
yoshi o‘tishi bilan kamayib boradi. Glikogen shuningdek, qon tomir
devorlarida (endoteliy), tomir ichidagi leykositlarda ham bor. RNK
asosan epiteliyning asosiy (ona, o‘suvchi, bazal) qavatidagi epiteliy
hujayralarining sitoplazmasida va qo‘shuvchi to‘qimaning plazmatik
hujayralarida joylashgan. Epiteliyning yuzaki shoxlanuvchi qavatlaridagi
sitoplazmalar va hujayralar o‘zaro bog‘lanadigan joylarida glikozamino-
glikanlar sulfgidril guruhlari topilgan. Milk yallig‘langanda (gingivit)da
va paradont to‘qimasi yallig‘langanda (paradontitda) hujayralararo
bog‘lanish buzilib shishlar paydo bo‘lganda hujayralardan sulfgidril
guruhlar yo‘qoladi.