Rivojlantirish instituti

3 .6 . M o n ta j ish la rid a te x n ik a x a v fsiz lig i q o id alari
M ontaj vaqtida faqatgina soz asbob-uskunalardan va m oslam a- 
lardan foydalanish zarur. Bolt, gaykalarni tortib burashda burovchi 
kuchni orttirish m aqsadida kalitlarni quvur yoki boshqa q o ‘shim cha 
detallar bilan tortish m a n etiladi. B unday hollarda kalitning chiqib 
ketishi ishlayotgan ishchining o ‘zi yoki yonidagilarni jaro h a tla sh i 
m u m k in . Dastgoh osti poli tekis va o z o d a b o ‘lishi kerak, hech 
q a n d a y m oy yoki boshqa n a rsa lar bilan ifloslanm agan b o ‘lishi, 
harakatga xalaqit beruvchi t o ‘siq, ayrim detallar b o ‘lishiga y o ‘l 
q o ly i lm a y d i . I m k o n i b o r i c h a p o l g a p a n j a r a s i m o n t o ‘q i m a
t o ‘s h a m a la rd a n foydalangan m a ’qul.
0 ‘rtacha va yirik mashinalarni montaj qilish og ‘ir detallar va 
qismlarni ko‘tarish bilan bog‘liq. Bunday ishlaiga yoshi 16 ga to ‘lmagan 
shaxslami q o ‘ymaslik kerak. 16—18 yoshli ishchilar 16 kg dan ortiq 
yu k larn i, k a tta yoshli ish c h ila r esa 50 kg d a n o rtiq yu k larn i 
k o ‘tarishga q o ‘yilmaydi.
Bu o 'r i n d a xavfsizlikni t a ’m inlaydigan yuk k o ‘tarish m exa- 
n izm laridan foydalanish tavsiya etiladi. U la r u c h fazali: 220, 380, 
500 V k u c h la n is h li t o k d a ishlaydi. M e x a n i z m p a s td a n tu rib
tugm achalarni bosish orqali boshqariladi, yuk ko'tarilib bir jo y d a n
ikkinchi joyga k o ‘chiriladi.
44

---

Elektr asboblardan foydalanishda tekshirilgan va maxsus asbob- 
a n jo m la r ( re z in a q o ‘lq o p , kalish, t o ‘s h a m a l a r ) d a n foydalanish 
zarur.
M o n ta j ish la ri b i la n b a n d b o ‘lgan m u ta x a s s i s la r te x n i k a
xavfsizligi k o ‘rsatm alarini, baxtsiz hodisa r o ‘y b e rg a n d a birinchi 
y o rd a m к о ‘rsatish qoidalarini yaxshi bilishlari kerak.
Yig‘ish ishlarini bajarishda, t a ’m irlash ishlarida c hilangarlar, 
asosan, charxlash va p a rm a la sh d astgohlarida, m a s h in a va y a rim - 
a v to m a tla rn in g elektr jihozlarida ishlaydilar, turli xil yuk k o ‘tarish 
m exa nizm laridan foydalanadilar. M ash in a la rd a ishlashda quyidagi 
texnika qoidalariga rioya qilishlari kerak:
— maxsus kiyimni tartibga keltirgan holda t o ‘g ‘ri kiyish, sochlam i 
bosh kiyimi ostiga yig‘ishtirish;
— ish jo y id a n o r tiq c h a narsalarni olish;
— m axsus q u rilm a lar, t o ‘siqlar, m o sla m a lar, asboblar sozligini 
tekshirish;
— mahalliy yorug‘likni ko ‘zni qam ashtirm aydigan qilib va ishchi 
o ‘ringa yaxshi y o ru g ‘lik tu sh a d ig a n qilib m oslashtirish;
— a g a r t a ’m irlash d o im iy ish jo y id a o ‘tk a z ila d ig an b o ‘lsa, 
m a s h in a n i energiya m a n b a la rid a n ajratish;
— texnologik karta va texnologik ja ra y o n bilan tanishish;
— kuchlanishi 36 V d a n , xavfli joyla rda esa 12 V d a n o s hm agan 
k o ‘c h m a elektr y oritgic hlarda n foydalanish;
— tiskilarda ishlayotgan paytda ishlov be rilayotgan de ta in in g
ishonchli m ahkam la n g a n lig ig a ish o n c h hosil qilish lozim.
T ikuv va trikotaj sanoati m a sh in a la rin i t a ’m irla sh d a va shu 
m as h in a la rd a ishlayotganda quyidagilar m a n etiladi:
— detallarga vintni xavfli vaziyatda turgan h olda burash;
— ishlab tu rg a n paytda m ash in a n i tozalash va m oylash;
— ish o ‘rn id a o ‘tirib, elektr yoritgichlarini alm ashtirish;
— ishdan keyin, e le k tr y u ritg ic h larn i to k k a u lan g a n h olda
qoldirish va hokazo.
M etallarni qirqishda h im o y a love hi k o ‘z o y n a k la rd a n foydala­
nish, atrofdagilarni h im o y a qilish u c h u n esa h im o y a t o ‘siqlari 
q o ‘yilishi shart.
Qotirish m exanizm i pa tronlarini ishonchli qisishini t a ’m inlashi 
va a sb o b p a tr o n g a a n iq m a r k a z la s h g a n b o ‘lishi kerak. Ishlov 
beriladigan detallar dastgoh plitasi yoki stoliga ishonchli qotirilgan 
tiski, k o n d u k to r va bo sh q a m oslam alarga o ‘rnatilishi va qotirilishi 
zarur.
45

---