|
Namuna: Bola rivojlanishiga ijobiy va salbiy ta’sir qiluvchi omillarni taqqoslash. “T-sxema” metodi asosida.
Ijobiy
|
Salbiy
|
Mehr
|
E’tiborsizlik
|
Rag’bat
|
Qattiqqo‘llik
|
G`amxo`rlik
|
mehrsizlik
|
E`tibor
|
E`tiborsizlik
|
Maqtash
|
Kamsitish
|
Quvonch berish
|
Ga`zab sochish
|
Shirin so`z
|
Qo`pol so`z
|
Quchoqlash
|
Silkib tashlash
|
Baxt
|
G`azab
|
|
|
|
|
|
|
Xulosa
|
1-mustaqil ishni 3-rejasini yoritishda quyidagi namunadan foydalaning.
Namuna: Z.T. Nishonova va boshqalarning “Rivojlanish psixologiyasi va pedagogik psixologiya” kitobining V bobini o‘qib chiqqanimdan keyingi qisqa xulosam ...
Z.T. Nishonova va boshqalarning “Rivojlanish psixologiyasi va pedagogik psixologiya” kitobining V bobi quyidagi qismlardan iborat:
Z.Freydning klassik psixoanalizida psixik rivojlanish masalasi.
Bolalik psixoanalizi.
Hozirgi zamon psixoanalitikasi bolalarni tarbiyalash va rivojlanishi haqida.
Quyida bob bo`yicha qisqacha xulosamni berishga harakat qilaman. Zigmund Freyd 1856-yilda Freyburgda, o‘sha paytdagi Avstriya Vengriya imperiyasining hozirgi kunda Chex respublikasiga taalluqli qismida tug‘ildi. U tibbiyotni Venada o‘rgandi va shu yerda Avstriyani natsistlar 1938-yilda anneksiya qilgunlariga qadar yashadi. Yahudiy sifatida u vatanini tashlab ketishga majbur bo‘ldi va Londonga borib o‘rnashdi, o‘sha yerda 1939-yilda vafot etdi. Uzoq yillar davomida u bedavo saraton kasalligi bilan kurashib yashadi. Uning eng mashhur asarlari quyidagilar: «Tushlarning ta’biri», «Psixoanalizga kirish bo‘yicha ma’ruzalar», «Lazzat tamoyili ortida», «Bir illyuziyaning kelajagi», «Madaniyatdan norozilik», «Muso va monoteizm».
Klassik psixoanaliz nuqtayi nazaridan bolalar bilan ish olib borish qiyinchilik tug‘dirgani uchun Freydning izdoshllari A.Freyd va M.Klyayn o‘zlarining bolalar psixoterapiyasi variantlarini ishlab chiqdilar. A.Freyd (1895—1982) «Bolalar psixoanaliziga kirish (1927), «Bolalikdagi norma va patologiya» (1966) bolalar psixoanalizi asoslarini bayon etdi. Psixolog bola xulq-atvoridagi qiyinchilik sabablarini tushunish uchun nafaqat bola psixikasining ongsiz qatlamlariga kirishi, balki shaxsning barcha uch tarkibiy qismlari (Men, U, Oliy Men) haqida har tomonlama ma’lumotlarga ega bolishi, ularning tashqi dunyo bilan munosabatlari, psixologik himoya mexanizmlari va ularning shaxs rivojlanishidagi roli haqida bilishi zarur.
Bolalar psixikasini psixoanaliz va o‘yin texnikasi yordamida o‘rganish ularning emotsional sohasi haqidagi tasawurlarni kengaytirdi. Bolalar psixoanalitiki Dj.Boulbi bolalarning emotsional rivojlanishiga e’tibor qaratdi2. Uning boglanib qolish nazariyasi zamonaviy biologik va psixologik ma’lumotlar hamda rivojlanishning an’anaviy psixoanalitik tasawurlarini birlashtirishga asoslangan. Boulbining asosiy g‘oyasi shundan iboratki, ona bolaga nafaqat dastlabki organik ehtiyojlarini qondirish uchun emas, muhimi ona bolaga boglanib qolish hissini yaratadi. Dastlabki oylarda bolaning yiglashi, kulishlari onaning g‘amxo‘rligi, tashqi xavfsizligi, himoyalanganligidan darak beradi. Emotsional himoyalangan bolaning soglom psixik tarqqiyot yo‘llari ochiq boladi. Ona bilan bola orasidagi dastlabki emotsional «boglanishning buzilishi shi» psixik kasalliklar va shaxsiy muammolarning vujudga kelish xavfini oshiradi (masalan, depressiv holatlar). Boulbining g‘oyalari hayotga tatbiq etilib, 1950-yillardan kichik bolalarni kasalxonalarda onasidan ajratmaslik haqida qaror qabul qilinib, amalda joriy etildi. E.Fromning bola tarbiyasida ota va onaning roli haqidagi fikrlari ham e’tiborga loyiq. Onaning bolaga muhabbati shartsiz zarur: bola borligi uchun yaxshi ko‘riladi. Ona hayotga ishonishi va ortiqcha xavotirlanmasligi zarur, shundagina u bolaga xavfsizlik hissini uzatishi mumkin. Otaning muhabbati — shartli muhabbatdir, uni majburiyatlarni bajarib, tartibga rioya qilib, kutilmalarga mos harakat qilib qozonish mumkin. Bolalar psixoanalizi ta’lim va ijtimoiy sohalarda ishni tashkil etishda, ota-onalar bilan ishlashda katta ta’sir ko‘rsatadi. Uning asosida «xatar guruhi» bolalari uchun turli xil «ota-ona — bola» munosabatlarini tuzatish bo‘yicha dasturlar tuzildi. Zamonaviy psixoterapiyaning maqsadlari juda keng sohalarda qollanilmoqda: nevrotik belgilarni yo‘qotishdan, xavotirlanishni kamaytirish, aqliy faoliyatni tashkil etish o‘zgarishlarigacha xulq-atvorni yaxshilashdan iborat
Adabiyotlar ro`yxati:
M. Teresa, Mc. Devitt, Jeanne Ellis Ormord. Child development and education. Pearson; 7 edition February 7, 2019, 800 pages.
Nishanova Z.T., Kamilova N.G`., Abdullayeva D.U., Xolnazarova M.X. “Rivojlanish psixologiyasi”. Darslik. – Т.: “Print 25” nashriyoti, 2019-yil
G`oziyev E.G`. “Umumiy psixologiya”. O‘quv qo‘llanma. 1-2-tom. 2009.
Do'stlaringiz bilan baham: |
