Rivojlangan darslik lotin tayyor doc

G`arbiy yevropa mamlakatlarining ijtimoiy-iqtisodiy modeli
bo`yicha o`ziga 
xos xususiyatlarga ega. Buni quyidagilarda ko`rish mumkin: 
1.Xo`jalik mexanizmida yuqori qatlam hisoblangan davlatning tartibga solish 
darajasi bo`yicha yeI xatto AQSH va Yaponiyadan ustun turadi. Birinchidan, bu 
AQSH va Yaponiya TMKlarining o`z sohalarida G`arbiy yevropanikiga qaraganda 
ustunligini bosish bilan bog`langan. Ikkinchidan, davlatning iqtisodiy rolini kuchliligi 
ijtimoiy funksiyalari yuqoriligi bilan belgilanadi. 
2.G`arbiy yevropada hozirgi davrda ijtimoiy-iqtisodiy tizimlarning ijtimoiy 
yo`nalishi dunyoda eng yuqori hisoblanadi. Davlat eng ko`p ijtimoiy vazifalarni 
yuqori intensiv tarzda bajaradi. Shuning uchun ham G`arbiy yevropa kapitalizmi 
“ijtimoiy bozor xo`jaligi” belgisiga juda to`g`ri keladi. 
3.AQSH va Yaponiyaning ijtimoiy-iqtisodiy tizimi ichida individualizm 
tamoyili va ijtimoiy hayotning asosiy qoidasiga aylangan bo`lsa va hamkorlikdan 
ustunlik qilsa, G`arbiy yevropada individualizm yetakchiligida hamkorlik bilan nisbiy 
balans yuzaga kelgan. 
4.G`arbiy yevropa mamlakatlarida jahon xo`jaligiga ochiqlik va xo`jalik 
hayotining baynalminalligi yuqori darajadaligi mavjud. 
“Marshall rejasi”-
Ikkinchi Jahon urushidan keyingi 1945-1957 yillar ichida 
yevropada xo`jalikni tiklash davri boshlangan bo`lib, Natijada AQSHga qaram bo`lib, 
dollar hukmronligi ta’minlangan edi. “Marshall rejasi” deb atalmish tadbir ostida 
katta xajmli yordam amalga oshirildi. Bu reja bo`yicha 12,3 mlrd. dollar AQSH 
tomonidan ajratilib, o`z davrida juda katta xajmdagi mablag` edi. Asosan bu 
yordamni Buyuk Britaniya, Germaniya, Fransiya mamlakatlari oladi. L. Erxard 
islohati amalga oshiriladi. 
ASEAN
1967 – yilda tashkil topib, unga avvalo Indoneziya, Malayziya, 
Singapur, Tailand va Filippin davlatlari kirgan. Keyinchalik Myanma, Bruney, Laos, 
Vetnam va Kambodja qo`shiladi. Bu mamlakatlar sanoat va qishloq xo`jaligi, ilmiy-
tadqiqot ishlari bo`yicha hamkorlik qilib, ijtimoiy va iqtisodiy rivojlanishni maqsad 
qilib qo`yganlar.
ATES
1989 – yilda tashkil topgan bo`lib, mamlakatlararo yig`ilish hisoblanadi. 
Bunga avvalo 18 ta mamlakat qo`shilgan: Avstraliya, Bruney, Gonkong, Kanada, 
Xitoy, Kiribati, Malayziya, Marshain orollari, Meksika, Yangi Zelandiya, Papua-
Yangi Gvineya, Janubiy Korea, Singapur, AQSH, Tailand, Tayvan, Filippin, Chili 
bo`lib, so`ngra yana uch mamlakat qo`shilgan, bular: Vetnam, Peru va Rossiya. 
Ko`rinib turibdiki, buj uda yirik tashkilot bo`lib, Osiyo, Amerika qit’alari hamda 
Polineziya mamlakatlarini birlashtiradi. ATES maslahat qavmida bo`lsa ham, amalda 

---

361
uning ishchi organlari savdo, investitsiya, moliya faoliyatlarining mintaqa qoidalarini 
ishlab chiqadi.