Резервная копия Монография Адилбекова cdr

Sperma 
mavjudligini 
A.K.Seropyan 
bo‘yicha 
kontsentratsiyalangan 
chiqarish usuli bilan aniqlash. 
Tajriba o‘tkazish uchun sperma mavjudligiga 
shubha qilingan dog‘lardan 0,3x0,4 sm dan 0,3x0,7 sm gacha bo‘lgan o‘lchamli 
mayda qirqmalar qilinadi. Bo‘lakchalar belgilangan tarzda probirkalarga solinadi. 
Qirqib olingan bo‘lakchalar botadigan miqdorda 10% novshadil spirti bilan 
quyiladi. Xona haroratida 20-24 soatga qoldiriladi. Belgilangan probirkalar kabi 
predmat oynalari ham belgilanadi. Har bir probirkadan uchi berk pipetka 
yordamida kesilgan bo‘lakchalar predmet oynasini o‘rtasiga o‘tkaziladi va tortilma 
to‘kiladi. Quriguncha xona haroratida qoldiriladi. Preparat tayyorlaydigan igna 
yordamida oynadagi bo‘lakchalar tozalanib, oynada qolgan izlarning ustiga 
qoplovchi oyna yopiladi va 1% fuksinning 1% xlorid kislotasidagi eritmasi bilan 
bo‘yaladi. Mikroskopda ko‘riladi. Agar preparatda hech bo‘lmasa 1ta butun 
spermatozoid topilsa, sperma mavjudligi aniqlangan hisoblanadi. Tekshirilayotgan 
dog‘da spermatozoid boshchalarining (hatto ular ko‘p miqdorda bo‘lsa ham) 
topilishi sperma borligiga asos bo‘la olmaydi. 
Xromatografik tekshirish usullari.
Xromatografik (qog‘oz yoki yupqa qavat 

---

76 
xromatografiyalari) tekshiruv usuli aspermiya, azospermiya holatida, ya’ni sperma 
suyuqligida spermatozoidlar bo‘lmasa, dog‘ kichik o‘lchamlarda bo‘lsa yoki dog‘ 
turli xil moddalar bilan iflosalangan taqdirda ham bir qator sperma uchun spetsifik 
bo‘lgan moddalarni, chunonchi xolin, spermin, fosfataza javharini kompleks 
aniqlash asosida dog‘ sperma suyuqligidan hosil bo‘lganligini isbotlaydi. 
1974 yilda professor J.J.Jalolov tomonidan aspermiya, azospermiya, 
nekrospermiya holatlarida sperma dog‘ida spematozoidlar aniqlanmagan 
vaziyatlarda, qog‘ozda xromatografiya usuli yordamida bir vaqtning o‘zida xolin, 
spermin, nordon fosfatazaning aniqlash usuli ishlab chiqilgan.