Respublikasi oliy va o‘rta maxsus

6. Texnologik hisob

6.1. Moddiy va issiqlik xisobi

Quvvati 45600 kg/soat bo’lgan ammoniyli selitra ishlab chiqarish sexini moddiy va issiqlik hisoblarini bajaring. Asosiy qurilma bug’latish qurilmasi.

Neytralizatsiya bo’limining moddiy balansi.

Dastlabki ma‘lumotlar:

100% li ammoniyli selitra olish uchun qurilmaning quvvati, (kg/soat)............45600

Nitrat kislota konsentratsiyasi, (%)....................................................................58,0

Gaz holidagi ammiak konsentratsiyasi, (%).......................................................100

1000 kg ammoniyli selitra olish uchun yo’qotilishi,(kg):

Ammiak...........................................................................................................2,5

Nitrat kislota.....................................................................................................7,5

Neytrallanish jarayoniga asosan 1 tonna ammoniyli selitra NH₄NO₃ olish uchun ammiak va nitrat kislotaning nazariy sarfini hisoblaymiz.

Ammiak uchun nazariy sarf, kg:

(17 · 1000)/80 = 212,5

Nitrat kislota uchun nazariy sarf, kg:

63 · 1000/80 = 787,5

bu erda: 17, 63, 80 - ammiak, nitrat kislota va ammoniy nitratning molekulyar massalari.

Amaliy jihatdan reagentlarning yo‘qotilishini hisobga olinganda, ammiak va nitrat kislota sarfi albatta nazariy sarfga nisbatan yuqori bo‘ladi, kg.

Ammiak uchun amaliy sarf, kg:

212,5 + 2,5 = 215

Nitrat kislota uchun amaliy sarfi, kg:

787,5 + 7,5 = 795

45.6 t/soat bo‘lgan 100% li ammoniyli selitra olish uchun talab qilinadigan reagentlarning sarfi, kg/soat.

Ammiak sarfi, kg/soat:

45.6 · 215 = 9804

Nitrat kislota sarfi, kg/soat:

45.6 · 795 = 36252

Berilgan unumdorlik bo‘yicha reagentlarning yo‘qotilishi:

Ammiakning yo‘qotilishi, kg/soat:

9804 – 212,5 · 45.6 = 114

Nitrat kislotaning yo‘qotilishi kg/soat:

36252 – 787,5 · 45.6 =342

58% li nitrat kislotaning sarfi, kg/soat:

36252/0,58 =62503.45

Kislota tarkibidagi suvning miqdori, kg/soat:

62503.45 - 36252 = 26251.45

Neytralizator qurilmasiga kelayotgan reagentlarning umumiy miqdori, kg/soat:

62503.45 + 9804 = 72307.45

Apparatdan chiqayotgan 92% li ammoniyli selitra eritmasini miqdori, kg/soat:

45600/0,92 = 49565.21

92% li ammoniyli selitra eritmasining tarkibidagi suv miqdori, kg/soat:

49565.21 – 45600 = 3965.21

Neytrallanish jarayonida eritmadan bug‘lanayotgan sharbat bug‘ining miqdori, kg/soat:

26251.45 – 3965.21 = 22556.24

Neytralizatsiya bo‘limining moddiy balansi.

Kirish		Sarf
Nomi	kg/soat		Nomi	kg/soat
Ammiak Nitrat kislota (100% li) Kislota bilan kelayotgan suv	9804 36252 26251.45		Ammoniyli selitra (92%) li eritmasi Shundan: NH4NO3 suv Sharbat bug‘ Yo‘qotishlar: Ammiak Nitrat kislota	45600 3965.21 22556.21 114 342
Jami:	72577.45		Jami:	72577.45

Bug‘latish bo‘limining moddiy hisobi

Dastlabki ma’lumotlar:

Bug‘lanishga kirayotgan eritma miqdori, (kg/soat). . ..................................49565.21

Shundan:

Ammoniyli selitra miqdori (kg/soat) . . . . . . . . . . . . . . .. . . . … ………….... .45600

Suv miqdori(kg/soat). . . . . . . . . . . . . . .. . . .................................................. 3965.21

Bug‘latishga kirayotgan eritma konsentratsiyasi, (%). . ..... .... .. . . . . . . ……... . .92

Qurilmadan chiqayotgan eritma konsentratsiyasi, (%). . . . . . . . . . ................... 99,7

Bug‘lanishdan chiqayotgan eritmaning miqdori, kg/soat:

45600 · 100/99,7 = 45737.21

Eritma tarkibidagi suvning miqdori, kg/soat:

45737.21 - 45600 = 137.21

Bug‘latilgan suv miqdori, kg/soat:

3965.21– 137.21 = 3828

Bug‘latish bo‘limining moddiy balansi

Kirish			Sarf
Nomi	kg/soat	%	Nomi	kg/soat	%
NH4NO3 Shundan Ammoniyli selitra (100%) Suv	49565.21 45600 3965.21	92,0 8,0	NH4NO3 (99,7%) Shundan Ammoniyli selitra (100%) Suv	45737.21 45600 137.21	99.7 0.3
			Jami	45737.21
			Sharbat bug‘i	3828
Jami:	55694.56	100	Jami:	49565.21

Bug’latish bo’limining issiqlik hisobi;

Dastlabki malumotlar:

Bug’lanishga kirayotgan eritma miqdori(kg/soat)....................................... 49565.21

Bug’latishga kirayotgan eritma konsentratsiyasi(%)............................................92

Qurilmadan chiqayotgan eritma konsentratsiyasi(%)..........................................99,7

Bug’langan suv miqdori(kg/soat)………………………………………….3828

Apparat absolyut bosimi(n/m²)...................................................................0.213*10⁵

Bosim……………………………………………............................................1 MPa

Bug’latgichdan chiqayotgan eritma miqdori:…………………………….45737.21

Eritmaning qaynash xaroratini aniqlash.

99.7% li ammoniy selitra eritmasining P_abs=0.213*10⁵ n/m² bosim ostida qaynash xarorati quydagi formula orqali topiladi:

T_qay=t_{to’y.bug’}+Δt_*ƞ

Bu yerda to’yingan suv bug’i harorati=T_{to’y.bug’}

P_abs =0.213 10^{5 n}/m2 bosimda 61⁰C. harorat depressiyasi Δt ;

ƞ = harorat depressiyasi koeffisenti, 61⁰C da 0.9488 ga teng.

T_qay=61+122*0.9488=176.75⁰C

Issiqlik kelishi

Ammoniy selitra eritmasi bilan kelayotgan issiqlik miqdori

49565.21*160*1.88=14909215.2

Bu yerda 160-ammoniy selitra eritmasining xarorati,

1.88-92 % li ammoniy seltra eritmaning issiqlik sig’imi kJ/kg grad

Eritmani isitish uchun to’yingan bug’ bilan kelayotgan issiqlikni X deb olamiz;

14909215.2+X kj/soat;

Issiqlik sarfi

1. Ammony selitra eritmasining bug’latishga sarf bo’lgan issiqlik miqdori,kj/soat

Q=49565.21*176.75*1.74=15243532.5

2. Bug’latish apparatidan sharbat bug’i bilan chiqib ketayotgan issiqlik miqdori, kj/soat;

Q₂=3828*2613=10002564

Bu yerda 2613 Pabs=0.213 105n/m² bosimdagi to’yingan bug’ entalpiyasi.

3. Jarayon paytida atrof muhitga yo’qotilayotgan issiqlik miqdori 400000kj/sot deb qabul qilamiz;

4. Umumiy issiqlik sarfi; kj/soat;

Qum=15243532.5+10002564+400000=25646096.5

5. Suv bug’i bilan kelayotgan issiqlik miqdori,kj/soat;

14909215.2+x=25646096.5

x=10736881.3

Bug’latish bo’limining issiqlik xisob jadvali

Kelishi		Sarf
Ko’rsatkichlar	Kj/soat	Ko’rsatkich	Kj/soat
Ammoniy selitra eritmasi bilan Suv bug’i bilan	14909215.2 10736881.3	Ammoniy selitra eritmasi bilan Sharbat bug’i bilan Atrof-muxitga yo’qotilayotgan issiqlik	15243532,5 10002564 400000
Jami	25646096.5	Jami	25646096.5