Respublikasi oliy va o'rta maxsus

Mehnat haqi bo'yicha hisob-kitoblar auditini rejalashtirish bosqichi

Har qanday faoliyat, xususan auditorlik faoliyati ham samarali bo'lishi uchun dastavval, uning puxta va aniq rejasi yoki dasturini tuzish lozim. Ularning mazmuni qo'yi1gan maqsad va uni bajarish uchun belgilangan aniq vazifalardan kelib chiqadi.
Tekshiruv o'tkazishni boshlashdan awal auditor korxonada mehnatga haq to'lashning qanday shakllari va tizimlari qo'11anishi, xodimlar jadvali, mehnatga haq to'1ash va mukofotlash to’g'risida ichki nizomlar, jamoa shartnomasi mavjudligi, mehnatga haq to’lash hisobi qanday
tashkil etilganligi, ushbu hislob bo'1imi kompyuterlashtirilganligi va boshqa masalalarni aniqlashi lozim. Albatta, auditor test savollar ro’yxatini ishlab chiqishi lozim. Quyida mehnatga haq to’lash bo'yicha audit dasturini tuzishdan oldin tuzilgan test savollari jadvali keltiriladi.
Xodimlar bilan mehnat haqi yuzasidan hisob-kitoblar bo'yicha buxgalteriya hisobi va
ichki nazorat tizimi holatini tekshirish yuzasidan testlar

	Savol mazmuni yoki o rganilayotgan ob'ekt	Javob mazmuni (tekshiruv natijasi)	Belgi	Auditorning xulosalari va qarorlari
1	2	3	4	5
		A.Ichki nazorat
l	Xodimlar jadvali tasdiqlanganmi va unga rioya etiladimi?	Xodimlar jadvali har yili bir marotaba qaytadan ko'rib chiqiladi	N2	Ichki nazorat susaytirilgan, xatolar bo’lishi mumkin
2	Har bir xodimga shaxsiy varaqalar yuritilganmi	Ha, yuritilgan	N4	Nazorat etarli darajada
3	Ishga qabul qilish va ishdan bo'shatish to’g’risidagi buyruqlar o'z vaqtida qabul qilinadimi?	Buyruqlar o'z vaqtida va to’g’ri qabul qilinadi	N4	Nazorat etarli darajada
4	Xodimlar bo’limi tomonidan tasdiqlangan ishbay haqlar va ta'rif stavkalari qo’llaniladimi?	Xodimlar bo’limi tomonidan bir yilda kamida bir marotaba tanlab olib nazorat amalga oshiriladi	N2	Ichki nazorat susaytirilgan, xatolar bo’lishi mumkin
5	Ish haqidan ushlab qolishlar tekshiriladimi?	Bir yilda kamida bir marotaba tanlab olib nazorat amalga oshiriladi	N2	Ichki nazorat susaytirilgan, xatolar bo’lishi mumkin
6	Soliqlar, ijtimoiy sug'urta bo’yicha hisob- kitoblar soliq idoralari tomonidan tekshirilganmi?	Hisobot yilida tekshiruv o’tkazilmagan	N2	Ichki nazorat susaytirilgan, xatolar bo’lishi mumkin
7	Hisob-kitob to'lov qaydnomalari to’g'ri raqamlanganmi ?	Ketma-ket raqamlash qo'llani1adi	N4	Nazorat etarli darajada
8	Mukofotlar, mehnat ta'tili, kasallik varaqalari va boshqalarni hisoblash tartibiga rioya qilinadimi?	Rioya qilinadi, lekin korxonada to’lovlar tartibi to’g'risida ichki Nizom ishlab chiqilmagan va tasdiqlanmagan	N2	Ichki nazorat susaytirilgan, xatolar bo’lishi mumkin
9	Ish haqi va boshqa to'lovlar o'z vaqtida to'1anmagan holatlar bo’lganmi?	Ha, bo'1gan	N2	Sabablarini aniqlash lozim
10	Ish haqini tayyor mahsulotlar bilan to'lash holatlari bo'lganmi?	Ha, bo'1gan	N2	Soliqqa tortish to’g’ri hisoblanganligini tekshirish lozim
11	Ish haqi bo'yicha schyotlarning o’zaro bog'1anish chizmasi ishlab chiqilganmi?	Yo'q, ishlab chiqilmagan.	N2	Schyotlar korresponden- tsiyalanishida xatolar bo’lishi mumkin
12	Ish haqini hisoblash bo'yicha dastlabki hujjatlar, tahliliy va sintetik hisob ma'lumotlari solishtiriladimi?	Chorak oxirida tanlab olib tekshiriladi	N3	Tanlab olib tekshiruv o’tkazish lozim

Izoh: Nl-past daraja; N2-o’rtachadan past; N3-o’rtacha, N4-yuqori.
Ustav kapitalini shakllanishi va harakati va ulardan foydalanish bo'yicha auditorlik tekshiruvining o’tkazish rejasini tuzishi va audit dasturini tayyorlashi lozim.
Amalda, auditni rejalashtirish jarayoni auditorlik tashkiloti bilan xo’jalik yurituvchi sub’ekt o'rtasida shartnoma tuzulgunga qadar boshlanadi. Bu xolat ko'p hollarda, agar mijoz bilan shartnoma tuzulmasa, auditni rejalashtirish bilan bog'liq xarajatlar qaysi manbalar hisobidan mablag’ bilan ta'min1anishi to’g'risidagi savolni yuzaga keltiradi. Keyinchalik shartnoma tuzulgan holda auditni dastlabki rejalashtirishga doir ishlar qiymati o'tkaziladigan auditning umumiy qiymatiga qo’shiladi, aks xolda u auditorlik tashkilotining mablag'lari hisobidan amalga oshirilishi lozim.Rejalashtirish auditning boshlang’ich bosqichi bo’1ib,auditorlar reja tuzulgunga qadar bevosita tekshiruv ishlarini boshlamasliklari lozim.

3. 
   Xodimlar bilan mehnat haqi va boshqa muomalalar bo'yicha hisob-kitoblarni