Respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Biriktiruvchi to‘qimalarga boy bo‘lgan mahsulotlarni ko‘proq iste’mol qiling.

—15 %, kechki ovqat — 25 %. Kuniga 5 — 6 mahal ovqat- lanish ham mumkin, bu me’yor keksalar va maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalar uchun tavsiya qilinadi.
O‘simlik mahsulotlari — sabzavot, meva, non va boshqa don, yorma mahsulotlarini iste’mol qilish bizning organiz- mimizni kraxmal, oziqa tolasi, vitaminlar, mineral moddalar bilan ta’minlaydi. Bularda oziqa zichligi boshqalarga
4 2

Yog‘ iste’mol qilishni kamaytiring.

qaraganda ko‘p. Tayyor taomlarga — salat, shovla, buter- brodga yog‘ va shakar qo‘shishni cheklash kerak.
Yog‘i kam mahsulotlar tanlashga harakat qiling. Iloji boricha taomlarga yog‘ qo‘shmang yoki qo‘shganda ham oz miqdorda qo‘shing.

Osh tuzi iste’mol qilishni cheklang.

Go‘sht, baliq, po‘stsiz yorma, yog‘i kam sut va sut mah- sulotlarini iste’mol qiling. Yog‘ni, birinchi navbatda, hay- vonlar yog‘ini va xolesterinni kam ishlatish — yurak tomir- lari, bosh miya atereosklerozi, saraton kasali, semirish, gipertoniya, oshqozon-ichak kasalliklarining oldini olishga imkon yaratadi.
Sho‘r taomlar iste’mol qilish qon bosimining ko‘tarili- shiga olib keladi. Tuzni kam ishlatish gipertoniya kasalligi- ning oldini olishdagi usullardan biridir. Tuz sabab bu kasallik hatto o‘smirlarda ham uchraydi. Ovqat tayyorlashda tuzni kam ishlatish qiyin emas, avvalo taomni sho‘r qilmaslik, dasturxonga qo‘yilgan taomga yana qo‘shimcha tuz solmaslik kerak. Tuzlangan karam, pomidor va boshqalarni kam iste’mol qilish tavsiya etiladi. Bu tavsiya gipertoniya kasali borlar uchungina emas, hamma uchun zarurdir. Yodlash- tirilgan tuz olishga harakat qiling. Bu tuz organizmda yod moddasining mavjudligiga asos bo‘ladi.

Sof qandni haddan tashqari ko‘p iste’mol qilish ko‘p energiya sarflashga va ko‘p ovqat yeyishga olib keladi, nati- jada tishning tub qismida tosh (kariyes) paydo bo‘ladi. Bu kasallik bolalar orasida keng tarqalgan bo‘ladi. Suyak qayta tiklanish imkoniyatiga ega, tish esa qayta tiklanmaydi. Tish kasallandimi, u ishdan chiqadi. Qand-shakar qanday ko‘rinishda bo‘lmasin, tishda tosh hosil qiladi. Ayniqsa lavlagi, shakarqamish qandlarining zarari katta. Qand og‘izda qancha
4 3
ko‘p ushlansa, qancha tez-tez iste’mol qilinsa, tishda tosh shuncha ko‘payadi. Buning oldini olish uchun qand yegandan so‘ng og‘izni tozalab chayish yoki pasta bilan tozalash kerak. Oziq-ovqat mahsulotlari tanlashda to‘g‘ri ovqatlanish- ning bosh qoidalarini ko‘rib chiqdik. Berilgan tavsiyalar ba’zi ovqatlarni, oziqa moddalarini iste’mol qilishni butunlay taqiqlamaydi yoki aksincha, faqat bir xilgina oziqa bilan ovqatlaninglar demaydi. Asosiy maqsad salomatlik uchun ratsional, did bilan, me’yorida, kerakli oziq-ovqat iste’mol
qilishdir.