Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Iste’mol va jamg‘arma darajasini belgilab beruvchi omillar 

  shaxsiy daromad; 

  uy xo‘jaliklari jamg‘argan boylik; 

  narxlar darajasi; 

  narxlar, daromadlar va tovarlar taklifi o‘zgarishi kutilishi; 

  iste’molchi qarzlari miqdori; 

  soliqlar darajasi. 
 
 
 
 
 

---

 
81 
 
 
 
 
 
 
Iste’molga o‘rtacha moyillik 
(АРС) 
Shaxsiy  daromadning  iste’molga 
ketadigan  ulushi.  Uning  foizdagi 
ifodasi  iste’mol  normasini    ko‘rsa-
tadi. (С`) 
)
(
)
(
'
Di
daromad
С
mol
iste
APC

 yoki
 
100
*
`
Di
С
C

;
 
 
 
Jamg‘armaga o‘rtacha moyillik 
( АРS ) 
Shaxsiy daromadning jamg‘arma-
ga ketadigan ulushi. Uning foiz-
dagi ifodasi jamg‘arma normasi 
(S
1
) deyiladi.  
)
(
)
(
‘
АDi
daromad
S
arma
jamg
APS

 yoki
 
100
*
`
Di
S
S

;
 
                                   АРС  +  АРS  = 1 
yoki 
C` + S` = 100%
 
 
Iste’molga me’yoriy moyillik 
(МРС) 
Shaxsiy daromadning o‘sgan qis-
mining ΔDi iste’molga ketadigan 
ulushi 
(ΔС) 
Di
С
MPC



;
  
 
Jamg‘armaga me’yoriy moyillik 
(МРS) 
Shaxsiy daromadning o‘sgan qis-
mining ΔDi  jamg‘armaga ketadi-
gan ulushi 
(ΔS) 
Di
S
MPS



; 
 
МРС + МРS =1;  ΔС + ΔS  = ΔDi;   ΔС + ΔS  = 1
 
 
Iste’mol va jamg‘arma darajasi (ming so‘m, shartli ma’lumotlar) 
 
Yillar 
Shax-
siy da-
romad 
(Di) 
Iste’-
mol (S) 
Jamg‘ar
ma (S) 
ARS  ARS 
MPC 
MPS 
1 
2 
3 
4 (2-3) 
5 
(3:2) 
6 
(4:2) 
7 (Δ3: 
Δ2) 
8 (Δ4: 
Δ2) 
1 yil 
1500 
1300 
200 
0,87  0,13 
 
 
2 yil 
1800 
1500 
300 
0,83  0,17 
0,67 
0,33 
3 yil 
2200 
1700 
500 
0,77  0,23 
0,50 
0,50 
 
Shaxsiy daromad, iste’mol va jamg‘arma (3.2-grafik) 
Iste’mol va jamg‘arma bo‘yicha aniqlanadigan 
ko‘rsatgichlar 
 

---

 
82 
Daromad, iste’mol va jamg‘arma 
4.1-grafik 
 
 
 
Iste’mol  sarflarining  ma’lum  bir  qismi  uy  xo‘jaliklari  ixtiyoridagi 
daromadga bog‘liq bo‘lmaydi. Buni  avtonom iste’mol sarflari ham de-
yiladi. Ularni qoplash uchun qarz olishga ham majbur bo‘lish mumkin. 
Mamlakat  miqyosida  ham  shunday  milliy  daromadga  bog‘liq 
bo‘lmagan  sarflar  mavjud  bo‘ladi.  Uni  avtonom  yalpi  sarflar  deb 
ataladi.