Respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

143

1. EMPATIYA.

Insonga yo‘naltirilgan dizayn-jarayoni markazi.
Empatiya – o‘zini boshqa odamning o‘rniga qo‘yib ko‘rish va uning hissiyotlari, xohish-istaklari, g‘oyalari va harakatlarini tush- unishga harakat qilish.
Empatiyaning asosiy jihati – birga qayg‘urish ongli ravishda ro‘y beradi. Siz bir xil hissiyotlarni boshingizdan kechirasiz, le- kin bu hissiyotlarning tashqi ro‘y berishini tushunasiz va tanqidiy idrok qilishni saqlab qolasiz. Empatiya – bu siz ataylab qiladigan narsalardir.
Sizning vazifangiz – odamlar NIMA qilishi, buni NIMA UCHUN qilishi, atrofdagi olamni QANDAY KO‘RISHI, qanday QADRIYATLARGA EGALIGIni aniqlab olish, shuningdek, emot- sional va jismoniy EHTIYOJLAR haqida bilib olishdan iborat.
Empatiya ishlab chiqarish yoki xizmatlar ko‘rsatish sohasini tashkil etish va boshqarishda ko‘plab narsalarni belgilab beradi. Masalan, mahsulot yoki loyiha kim uchun mo‘ljallangan ekanini tushunmasdan uni amalga oshirib bo‘lmaydi. Dizayner o‘zining emas, boshqa kishilarning muammolarini hal qiladi. Yaxshi dizayn yaratish uchun, nima aynan uning uchun muhimligini tushunish maqsadida inson bilan birga qayg‘urish lozim. Odamlarni, ularn- ing harakatlari va atrofdagi olam bilan o‘zaro munosabatlarini ku- zatib, siz ular nima haqida o‘ylayotgani, nimalarni his qilishi va nimalarga ehtiyoj sezishini tushunib olasiz. Aynan shunda odam- larga, ularning ishlari va so‘zlariga empatiya namoyish etish, ularn- ing qadriyatlarini tushunish mumkin. Ishonch ohangidagi suhbat dizaynerga odamlar bilan o‘zaro aloqa qilishning to‘g‘ri yo‘llarini va innovasion yechimlarni osonroq topishga yordam beradi.
Lekin bu prinsiplarni aniqlab olish oson emas. Bizning ongimiz avtomatik ravishda katta hajmdagi axborotni qayta ishlaydi, shu sa- babli ko‘plab muhim jihatlarni sezmay qolishimiz mumkin. Odam- larga va turli vaziyatlarga yangicha nigoh bilan qarashga empatiya yordam beradi.

144

Sizga yaqin bo‘lgan odamlar uchun loyihalar topish oson. Ma- salan, siz milliy taomlarni yaxshi ko‘rasiz va sizdan tanishlaringiz oqshom uchun promo-sayt yaratishni so‘radilar. Siz sayt kimlar uchun ekanligini, u yerda nimalar bo‘lishi lozimligini juda yaxshi tushunasiz. Saytni yaratasiz, o‘zingiz ham bundan zavq olasiz.

Agar mijoz konsalting yoki yuridik kompaniya bo‘lsa nima qilish kerak ? Bu neytral mavzu, lekin odam o‘zini qiziqtira olishi, turmush tarzi unga tanish bo‘lmagan boshqa kishining o‘rniga o‘zini qo‘yib ko‘ra olishi lozim. Bu paytda sizning professionalligingiz tekshirila- di. Foydalanuvchi olamiga sho‘ng‘ish, uning muammolarini va eh- tiyojlarini bilib olish, u boshidan kechiradigan tajribalarni, muhit bilan va boshqa odamlar bilan qanday aloqa qilishini o‘rganish zarur. Axborot to‘plash usuli bo‘yicha tadqiqotlar birlamchi va ik- kilamchi tadqiqotlarga ajratiladi. Birlamchi tadqiqot bu – bevosi- ta o‘zaro aloqa: intervyu, kuzatuv, eksperimentlar o‘tkazish. Ik- kilamchi tadqiqot – ochiq manbalar: statistika, trendlar, OAVdagi
nashrlardan axborot olishdir.
Ikkilamchi tadqiqotlar fikrlash dizaynda u qadar muhim emas, chunki birinchi o‘rinda odamlarning tajribasi qiziqtira- di. Lekin shunga qaramay, umumiy muammoni tushunish uchun sizning yo‘nalish doirasida bo‘lgan holatlarni bilib olish, odamlar sizning muammo haqida internetda nimalar yozishi, qanday xato- lar bo‘lgani, qanday yechimlar mavjudligi va kelajakda nimalar loyihalashtirilgani bilan qiziqish lozim. Agar gap veb-sayt ishlab chiqish haqida boradigan bo‘lsa, raqobatchilarning saytlarini, poli- grafiya mahsulotlarini ko‘rib chiqish, uslublarni tadqiq etish va trendlarni tahlil qilish zarur.

2.