Respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Achchiq uzum mentaliteti: bu o‘z qadr-qimmatini va e’tirozlarini faqat yomon qaror natijasida o‘zini yaxshi his qilish uchun o‘zgartirish masalasidir. Aytaylik, siz A yoki B modelidagi

125

uyali telefonni sotib olishga qaror qilyapsizmi, siz izlanishlarin- gizni to‘g‘ri bajarmadingiz va impuls bilan A modelini sotib oldin- giz va endi pushaymon bo‘ldingiz. Shunday qilib, siz A ni B dan yaxshiroq deb yaxshi ko‘rganingizga ishontirishga harakat qilasiz, albatta, o‘z fikringizni o‘zgartirishda yoki o‘zingizni yaxshi his qil- ish uchun fikringizni o‘zgartirishda hech qanday yomon narsa yo‘q. Noto‘g‘ri narsa shundaki, ratsionalizatsiya odatimizga aylansin, biz xatolarimizdan saboq olmasak va fikrlashimizni yaxshilay olmay- miz.
- Qilingan xarajatlarni ta’qib qilish – ketgan xarajatlar loyihaga sarf qilingan vaqtni, pulni yoki boshqa qayta manbalarni nazarda tutadi va uni qarorlaridan kelib chiqib qaytarib bo‘lmay- di. Iqtisodiyot shuni ko‘rsatadiki, kelajakdagi ratsional qarorlarda ularni e’tiborsiz qoldirish kerak. Shunga qaramay, odamlar ko‘pin- cha shunday deb o‘ylashadi: «Men hozir taslim bo‘lolmayman, chunki men juda ko‘p narsani qildim». Bu taslim bo‘lish ko‘proq foyda keltirishi mumkin bo‘lgan taqdirda ham. Misol uchun, bir kishi amalga oshirilmagan munosabatlarga yopishib olishi mum- kin, garchi u darhol unga nuqta qo‘yishi yaxshiroq bo‘lsa ham. Yoki kimdir muvaffaqiyatsiz bo‘lgan sarmoyaga ko‘p pul sarflagan bo‘lishi mumkin va hatto undan voz kechgan taqdirda ham buni davom ettirishi iqtisodiy jihatdan yanada oqilona bo‘lar edi. Ammo muammo shundaki, biz yuqoridagi imkoniyatlarni ko‘rib chiqa ol- maymiz.
Odatda, har xil yo‘llar bilan o‘zaro bog‘liq bo‘lgan ko‘plab tan- lov va oqibatlarni o‘z ichiga olgan murakkab qarorni o‘ylab ko‘rish qiyin. Bahslarni tahlil qilishda bo‘lgani kabi, diagramma mua- mmoning aniqroq ko‘rinishini berishda foydali bo‘lishi mumkin. Ular qaror daraxtlari yoki qarorlar diagrammasi sifatida tanilgan. Ob-havoga qarab yugurish kerakmi yoki yo‘qmi, quyidagi dia- gramma bizga xabar beradi.