Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muhandislik-pedagogika

SHaberlashni mexanizatsiyalash

SHaberlash jarayoni o’ta sermashaqqat, katta jismoniy kuch talab qilinadigan davomli ishlab chiqarish jarayonlaridan biri bo’lgani uchun uni mexanizatsiyalash muhim hisoblanadi. CHilangarlikda mexanizatsiyalashtirilgan shaberning pnevmatik, elektromexaniq turlaridan, shaberlovchi kallakli doimiy qurilmalardan foydalanilmoqda. Pnevmatik shaberlar po’lat, cho’yan sirtlarga xomaki, toza va uzil-kesil ishlov berish uchun ishlatiladi. 51-rasmda pnevmatik shaberning tuzilishi va u bilan ishlash usullari ko’rsatilgan.

SHtutser orqali yuborilgan havo yuritgichning rotorini harakatga keltiriladi, natijada shaber o’rnatilgan patron ilgarilama-qaytma harakatlanadi. SHaьerning yo’li shkalada ko’rsatiladi. Zagotovkaga toza ishlov berish uchun o’rtacha, uzil-kesil ishlov berishda esa kichikroq yo’l tanlanadi. Dag’al ishlov berish ishlov berilgan yuzalardagi nuqsonlarni yo’qotishda qo’llaniladi.
SHaberni sirtning bir joyda 2-3 yo’ldan ortiq harakatlantirmaslik, uning harakat yo’nalishini ma’lum burchaklar ostida doimo o’zgartirib turish zarur.
Mayda g’adir-budir sirtlarni hosil qilish uchun asbobni katta kuch bilan bosmaslik kerak. Mexanizatsiyalashtirilgan usulda cho’yan, po’lat quymalari. Konstruktsion po’lat, plastmassalar hamda rangli metallarni shaberlash mumkin. CHo’yanni shaberlashda qattiq qotishmali keskichlardan foydalaniladi.P-5302 rusumli pnevmatik shaber va elektrmagnitli pnevmatik mashina o’zining texnik va texnologik xususiyatlari bilan boshqalardan ajralib turadi.
Ayniqsa, keyingisi metalldan qirib olinadigan qirindi qavatini belgilash imkonini bergani uchun ko’p qo’llaniladi.
Elektromexaniq shaber moslamaga osib qo’yilgan elektroyuritgichdan harakatga keladi. Elektroyuritgich reduktor orqali tirsakli valni aylantirib asbobga ilgarilama-qaytma harakat uzatadi. Bunday shaberni ustaxona bo’ylab monorelьsda yuritish mumkin. Boshqa
variantdagisi esa aravachaga montaj qilingan bo’lib, uni istalgan joyga olib borib ishlatish imkoni mavjud.
Elektromexanik shaberda valning aylanma harakati ilgarilama-qaytma harakatga aylanib, shaber o’rnatilgan asbobni ishga tushiradi. Ishchi chap qo’lida shaberni ishlov berilayotgan sirtga bosib, o’ng qo’li bilan dastasidan tutib turadi.