Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

4. Byudjet xarajatlarini sarflash masalalari va vazifalari


Masalalar. Hozirgacha byudjet xarajatlari bo’yicha bir necha kamchilik-nuqsonlar mavjud. Ularning eng asosiylari quyidagilardan iborat:

• 
  byudjet mablag’laridan foydalanishning samaradorligi nisbatan past;
  
• 
  byudjet mablag’larini maqsadsiz sarflash amaliyoti keng tarqalgan;
  
• 
  byudjet daromadlari bo’yicha rejalar bajarilmagan sharoitda xarajatlar ayrim yo’nalishlarining moliyalashtirilishi noproportsionaldir;
  
• 
  byudjet xarajatlari davlat ijtimoiy siyosatining pishib yetilgan muammolarini hal etaolmayapti;
  
• 
  sub’ektlarga to’lovlar bo’yicha qarzlar doimiy ravishda oshib borayapti;
  
• 
  milliy xo’jalikka davlat investitsiyalari minimum darajagacha qisqardi;
  
• 
  va boshqalar.
  

Byudjet xarajatlari bo’yicha bajarilishi lozim bo’lgan vazifalar. Yuqoridagi kamchilik-nuqsonlarning mavjud ekanligi byudjet xarajatlari bo’yicha bajarilishi lozim bo’lgan asosiy vazifalarni belgilab olishni va ularning o’z vaqtida bajarilishini taqoza etadi. Hozirgi sharoitda bunday vazifalarning qatoriga quyidagilar kirishi mumkin:

• 
  eng samarali va ijtimoiy ahamiyatga ega bo’lgan loyihalarga byudjet mablag’larini qontsentratsiya qilish, ijtimoiy xarajatlarni moliyalashtirishning ustuvorligini ta’minlash;
  
• 
  sub’ektlarga to’lovlar bo’yicha qarzlarni keskin qisqartirish va ularning to’liq uzilishiga erishish;
  
• 
  iqtisodiyotning ustuvor sohalarida investitsiyalarni davlat tomonidan moliyalashtirishni kengaytirish;
  
• 
  loyihalarni moliyalashtirishning davlat-tijoriy amaliyotini kengaytirish asosida investitsion jarayonlarning nomarkazlashuvini davom ettirish;
  
• 
  davlat apparatini saqlash xarajatlari va davlat qarzlarini boshqarish bo’yicha xarajatlarni qisqar-tirish;
  
• 
  harbiy islohotlarni bosqichma-bosqich amalga oshirish asosida milliy mudofaaga mo’ljallangan byudjet mablag’laridan foydalanish samaradorligini oshirish;
  
• 
  ayrim tarmoqlar zararlarini qoplashga yo’naltiri-layotgan dotatsiyalarni kamaytirish;
  
• 
  maqsadli dasturlar va xarajatlarning ayrim maqsadli moddalari bo’yicha xarajatlarni qisqartirish;
  
• 
  byudjet xarajatlarini eng samarali chiqimlarga kontsentratsiya qilish (to’plash, sarflash);
  
• 
  fan, madaniyat, tibbiy xizmat va maorif xarajatlarining ustuvor moliyalashtirilishini ta’minlash;
  
• 
  byudjet mablag’laridan foydalanish ustidan nazoratni kuchaytirish;
  
• 
  byudjet xarajatlarini moliyalashtirishning g’aznachilik tizimiga o’tishni tezroq sur’atlarda tugatish;
  
• 
  va boshqalar.