Respublikasi oliy va o rta maxsus ta’lim

I z o h . kulrang tana — KT norm al qanot — NQ qora tana — QT kalta qanot — QQ
Binobarin, aytib o'tilgan bu ikki belgi dom inant qora tana, kalta qanot belgilar esa retsessivdir. A gar birinchi avloddagi erk ak va urg'ochi drozofilalar o‘zaro chatishtirilsa, ulardan olingan ikkinchi avlodi 3 /4 duragaylarda kulrang ta n a , nor­ mal qanot, 1 /4 larnikida esa qora tana, kalta qanot belgilari rivojlandi. Bu hodisa yuqoridagi ikki ju ft belgi F 2 da birikkan holda irsiylanganligidan dalolat beradi. B unday n a t ija kul­ ran g ta n a — (A), norm al qanot (B) genlarning gomologik xrom osom alarning birida qora ta n a (a) qanotning kaltaligini
(b) ifoda qiluvchi genlar ikkinchi gomologik xrom osom ada joy- lashganligidan dalolat beradi.
Tajribadagi ota-ona va birinchi, ikkinchi avlod duragay- la r in i fe n o t ip v a g e n o t ip la r in in g ifo d a la n is h i y u q o r id a ko'rsatilgan.
K o 'rin ib tu r ib d ik i, c h a t ish tirish d a q a tn a sh g a n o ta -o n a drozofilalar ikki ju f t belgilari bilan farq lan salar ham didu- ragaylarnikiga o'xshash F 2 da to 'r tta fenotip sinf emas, balki ikkita fenotip sinf hosil bo'lgan. B unday irsiylanish genlar­ ning to'liq b irikkan holda irsiylanishi deb nom lanadi. G en­ la rn in g to 'liq b ir ik k a n holda irsiy lan ish hodisasi, tah liliy chatishtirishda dom inant belgili organizm ota, retsessiv bel­ gili organizm o n a s ifa tid a ta n la n g a n d a ay n iq sa n am o y o n bo'ladi, y a ’ni


^{P gen} a a ^A a
X
b b В b


fen 9 KT NQ ^ QT QQ FB gen ^A a a a


В b b b
Binobarin, tahliliy chatishtirishda 50% ota, 50% ona or­ ganizmga o'xshash drozofilalar rivojlanadi. Bu hodisa kulrang geni bilan norm al qanot geni bir allelda, qora ta n a geni bilan kalta qanot geni ikkinchi allelda joylashganligidan dalolat be­ radi. Modomiki bir xromosoma allelida ikkita gen joylashgan ekan, u lar ta ’sirida rivojlanadigari belgilar avlodlarga birik­ kan holda beriladi.
fen k a ta ra k ta k a ta ra k ta polidaktiliya polidaktiliya
gen К К bunda: к — norm al ko'z p - 5 barm oq


fen k a ta ra k ta k a ta ra k ta norm al ko'z
5 barmoqli polidaktiliya ^{polidaktiliya} gen К К К к К к к к


_{P P P} P p P P
B elgilam ing b irikkan holda irsiylanishi o d am larda ham u chraydi. M asalan, k a ta r a k ta va p o l id a k t i l iy a x astalik lari bo'yicha digeterozigota erkak va ayol (agar ularning har ik- kisi k a ta rak ta (K) xastaligini onadan, polidaktiliyani (P) otadan olgan bo'lsalar) nikohidan tug'ilgan farzandlarda (krossingover k u z a t i lm a g a n holda) b e lg i la m in g r iv o j la n ish i y u q o r id a k o 'rsatilgan.
Bu misolda k atarakta va 5 barm oq genlari bir xromosoma, norm al ko'z va polidaktiliya genlari ikkinchi gomologik xro­ m osom ada joylashganligi uchun birikkan holda irsiylanishni ko'rish mum kin.