Respublikasi oliy

1- rasm. Soxta oyoqlilar va xivchinlilar. A — oddiy amyoba: 1—soxta oyoqlar, 2 —sitoplazma, 3 —hazm qilish vakuola, 4—yadro, 5— qisqaruvchi vakuola, 6 — qamrab olinayotgan oziq, B —yashil yevglena: 1 — qobiq, 2 —xivchin, 3 — sitoplazma, 4 —yadro, 5 —xramatoforlar, 6 —zaxira oziq moddalar, 7 —pigment ko'zchasi, 8 — qisqaruvchi vakuola, 9 — qisqaruvchi vakuola rezervuari. D —volvoks koloniyasi va koloniyaning ikkita hujayrasi.
Amyoba sitoplazmasiga hujayra qobig'i orqali tashqi muhitdan doim suv diffuziya orqali o'tib turadi. Sitoplazmada joylashgan qisqaruvchi vakuola orqali amyoba tanasidan ortiqcha suv va moddalar almashinuvining zararli mahsulotlari chiqarib yuboriladi. Qisqaruvchi vakuolaning faoliyati tufayli amyoba tanasida suv doim yangilanib turadi. Suv bilan birga sitoplazmaga nafas olish uchun zarur bo'lgan kislorod ham kirib turadi.
Amyoba faqat jinssiz ko'payadi. Qulay sharoitda amyoba yadrosi bevosita ikkiga bo'linadi. Shundan so'ng sitoplazma ham ikkiga bo'linadi va ikkita yosh amyoba hosil bo'ladi. Ular birmuncha vaqt oziqlanib o'sadi. Ana shundan keyin bo'linish yana takrorlanadi. Noqulay sharoitda amyoba yumaloqlanadi va sitoplazmasi atrofida qalin qobiq hosil qilib


11


www.ziyouz.com kutubxonasi

sistaga aylanadi. Sista amyobani noqulay sharoitdan himoya qilishi bilan birga u shamol va chang zarralari orqali tarqalishiga ham imkon beradi. Qulay sharoit kelishi bilan sista yorilib, undan amyoba chiqadi va uning hayoti davom etadi.