|
Таҳлилий кўникмалар (маълумотларни ахборотлардан ажрата олиш, уларни туркумлаштириш, маълумотларни зарур ва нозарурга
ажратиш, таҳлил қилиш, тақдим этиш; бунинг учун шахс аниқ, мантиқий фикрлай олиши керак).
Амалий кўникмалар (муаммонинг мураккаблигидан келиб чиқиб, реал вазиятни таҳлил қила олиш, энг муҳим назария, метод ва тамойилларни қўллай билиш).
Ижодий кўникмалар (бунда мантиқийлик асосида вазият (муаммо)ни ечиш муҳим эмас, балки ижодий ёндашув асосида муаммонинг бир неча ечимларини топиш ва уларни таҳлил қилиш талаб этилади).
Мулоқот кўникмалари (унга кўра талаба баҳс-мунозара олиб бориш, ўз нуқтаи назарини ҳимоя қилиш, қарорига бошқаларни ишонтириш, жуда қисқа ва ишонарли ҳисоботни тайёрлаш кўникмаларини ўзлаштира билиши зарур).
Ижтимоий кўникмалар (қарорни муҳокама қилиш жараёнида талабалар бошқаларнинг хатти-ҳаракатини таҳлил қилиш, бошқаларни тинглай билиш, баҳсда ўзгаларнинг фикрларини қўллаб-қувватлаш, илгари сурилган фикрга қарама-қарши фикрни билдира олиш ва ўзини бошқара олиши лозим).
Ўз-ўзини таҳлил (баҳс-мунозара жараёнида ўзини тута билиши, бошқаларга намуна бўлиши муҳим).
Ҳар ўқитувчи кейс-стадига асосланган ўқув топшириқларининг пухта асосланишига эриша олиши лозим. Кейс топшириқларининг амалий- дидактик характерга эга бўлиши учун уларни ишлаб чиқишда қуйидагиларга эътиборни қаратиш талаб этилади:
мақсад аниқ ифода этиш (мақсад икки хил (ёки ундан ортиқ) тушунилмаслиги;
савол ёки топшириқлар маълум даражада мураккаб бўлиши;
ижтимоий, иқтисодий, маданий ҳаётнинг бир неча жиҳатини ёрита олиши;
tez sizniki amaliy ahamiyati yo'qotmaslik;
milliy xususiyatlari o'zida ko'rinadigan bu qabul qilmoq;
ta'limning barcha sohalari yoki sohalari uchun tipik vaziyatlarni ifodalash ;
tomonidan ahamiyati egasi bolmoq;
talabalarda analitik fikrlash rivojlanish;
bahsli shakllangan fe'l imkoniyatlar yaratish;
bitta necha yechim (qaror) ni oldin so'rish imkoniyatlar ta'minlay olish .
Keys tadqiqotlarining muhim jihati talabalar uchun muammoli vaziyatdir yechim fe'l yuzadan talabalar diqqat adabiyot ro'yxatingizni yuboring yetuklik, ularga uslubiy ko'rsatmalar, ko'rsatmalar yuqish va, albatta, o‘qituvchining o‘z yechimini taqdim etishi.
Адабиётлар рўйхати ўрганилаётган масала (муаммо, мавзу)га бевосита тааллуқли бўлиши зарур. Кейсларни ечишга доир методик кўрсатма, йўриқномалар тахминан шундай бўлиши мумкин:
Кейс (муаммо) билан танишинг.
Muammo ligini qimmat.
Muammo ligini dalil yordamida tushuntiring.
Case (muammo) ni samarali yechim yo'llari aniqlash.
Ishning (muammoning) samarali yechimini aniqlash usullari va texnologiyalari tanlang.
Case (muammo)ning samarali echimini kafolatlovchi faraz (ilmiy faraz) larni shaklantiring.
Хорижий мамлакатлар таълими амалиётида кейслар амалий ва илмий тадқиқотларини ташкил этиш мақсадида қўлланилиши сабабли улар одатда мураккаб таркибий тузилма ҳамда ўртача (Европа), катта (АҚШ) ҳажмга эга бўлади. Кўп ҳолатларда кейслар биргина машғулот жараёнида ҳал қилинмай, балки бутун бир семестр, ҳатто ўқув йили давомида ечилади. Уларнинг бу борадаги тажрибаларидан битирув малакавий ишлари (бакалавриат), магистрлик диссертациялари (магистратура), битирув лойиҳа ишлари (малака ошириш курслари)да фойдаланиш мақсадга мувофиқир. Ўқув материалининг характеридан келиб чиққан ҳолда оддий, мураккаб таркибий тузилишга эга бўлмаган, яъни мини тестлардан ҳам фойдаланиш амалий қийматга эгалиги таълим амалиётида ўз тасдиғини топган.
Kompleks hol (muammo holatlar) quyida tarkibi tuzilishiga ega bo'ladi :
Pedagogik izoh.
Kirish.
Case (muammosi). bayonot.
Кейс (муаммо)ни ечиш юзасидан топшириқ (ёки савол)лар.
Фойдаланиш учун адабиётлар рўйхати.
Методик кўрсатмалар.
Keysi yechim jarayon (tahlil va yechim variantlari oldin so'rov, variantlarning maqbulligini tekshirish).
Case yechim yoqilgan taqdimot shakllangan fe'l.
Case yechim tahlil qilmoq.
o'qituvchi (kaseolog) yechim.
Mini holatlar uchun quyida tarkibi tuzilishiga egalik Xarakterli:
Case (muammosi). bayonot.
Кейс (муаммо)ни ечиш юзасидан топшириқ (ёки савол)лар.
Фойдаланиш учун адабиётлар рўйхати.
Методик кўрсатмалар.
Keysi yechim jarayon (tahlil va yechim variantlari oldin so'rov, variantlarning maqbulligini tekshirish).
Case yechim yoqilgan taqdimot shakllangan fe'l.
Case yechim tahlil qilmoq.
o'qituvchi (kaseolog) yechim.
Англанганидек, таълим жараёнида ўқув кейсларини қўллашда жараён (машғулот) якунида албатта ўқитувчи (кейолог)нинг ечими тақдим этилиши зарур. Бунинг дидактик аҳамияти бу ечим асосида талабаларнинг ўз ўқув-билиш ҳаракатларининг қанчалик тўғри, самарали, мақсадга мувофиқ амалга ошира олганликларини таҳлил қилиш, солиштириш, йўл қўйган хатоларини аниқлаш имкониятини яратиши билан белгиланади.
Кейслар типологиясида ўқув топшириғини тақдим этиш усули саволли ҳамда топшириқли бўлиши кўрсатилган. Шунга кўра талабаларнинг эътиборларига ҳавола этиладиган кейслар ёки саволли, ёки топшириқли бўлиши мумкин.
Агар кейс саволли-кейс бўлса, у ҳолда муаммо ёки муаммоли вазиятни таҳлил қилиш ва ечишга оид бир неча саволлар келтирилади. М:
Ёшларнинг “оммавий маданият” таъсирига берилишининг асосий омиллари нималардан иборат?
Ommaviy axborot vositalarining yoshlarning “ommaviy madaniyati”ga ta’sir etishdagi o‘rni va rolini qanday dalillarga asoslanib baholaysiz?
Agar ish vaziyatni o'rganish bo'lsa, u holda ishni hal qilish jarayonida bajarilishi kerak bo'lgan vazifalar beriladi. M:
Yoshlarni “ommaviy madaniyat”ning salbiy ta’siridan himoya qiluvchi omillarni aniqlang.
Yoshlikda “ommaviy madaniyat”ga qarshi immunitetni samarali shakllantirish yo‘llarini aniqlang.
Ishlarni tayyorlashda, odatda, darslik va o'quv qo'llanmalaridan, shuningdek, ommaviy axborot vositalaridan, shu jumladan Internetdan ham foydalanish mumkin.
Pedagogika fanlarini o`qitishda qo`llaniladigan holatlar xarakter ga binoan B. Bloom taksonomiya (bilim - tushunish -
tushunish-tahlil-sintez-qo'llashga ko'ra bir necha guruhlarga bo'lish mumkin). Ayniqsa:
педагогик билимлардан хабардорликни аниқлашга ёрдам берадиган кейслар;
педагогик фаолият, ҳодиса ёки жараён моҳиятини тушуниш ҳолатини белгилашга хизмат қиладиган кейслар;
таълим ва тарбия жараёнлари, педагогик фаолият ҳамда ҳодисаларнинг таркибий элементлари ўртасидаги ўзаро бирлик ва алоқадорликни англаш ҳамда таҳлил қилишга йўналтирилган кейслар;
ta'lim va tarbiya jarayonini, pedagogik faoliyatni va hodisaning tarkibiy elementlarini tizimlashtirish, sintez qilish, bosqichlarni izchil ifodalashni talab qiladigan holatlar;
Pedagogik bilimlarni qo`llash, mavjud ko`nikma va malakalarni to`liq namoyon etish holatlari.
Pedagogika fanlarini o‘qitishda ushbu holatlardan samarali, maqsadli va o‘rinli foydalanish uchun zarur shart-sharoitlar mavjudligi aniqlandi. Quyidagi misollar bu fikrni tasdiqlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
