Республикаси олий ва

11.4-расм. Дифференциалловчи бўғинлар: 
а – идеал бўғиннинг электр схемаси, б – вақт тавсифномаси; в – реал 
бўғиннинг электр схемаси; г – вақт тавсифномаси 
 
Вақт доимийлари (электромагнит ва электромеханикавий доимийлари)ни 
ҳисобга олмаса ҳам бўладиган электр мотор, идеаллаштирилган интеграллов-
чи сиғимли контур ва бошқалар электрик интегралловчи бўғинларга мисол 
бўла олади. Бу ҳолда бўғиннинг киришига доимий ғалаён берилган бўғиннинг 
чиқишида вақт бўйича чизиқли ошиб борувчи миқдор ҳосил бўлади. 
Тебраниш бўғини.
Агар киришга бирлик ғалаён берилган чиқиш 
миқдори гармоник ўткинчи жараён орқали барқарор қийматга эришса, бўғин 
тебраниш бўғини дейилади. Тебраниш бўғинининг дифференциал тенгламаси 
қуйидаги кўринишда бўлади:
,
1
2
2
2
1
kx
y
dt
dy
T
dt
y
d
Т
Т



(11.6) 
бунда 
Т
1
ва 
Т
2
– вақт доимийлари, бўғиннинг хусусий тебранишлари даври ва 
сўниш вақтини билдиради. Агар гармоник ўткинчи жараён сўнувчи бўлса, 
тебраниш бўғини турғун бўлади, агар ўткинчи жараён сўнмас бўлса, нотурғун 
бўлади. R, L, C лар кетма-кет уланган электр занжири (11.5-расм, а), вақт до-
имийсини ҳисобга олиш шарт бўлган электр мотори ва ҳоказолар тебраниш 

---

- 94 - 
бўғинларига мисол бўлади. Тебраниш бўғинининг ваќт тавсифномаларини 
11.5-расм, б, в да кўрсатилган. 
Биз автоматика тизимлари намунавий бўғинларининг дифференцил тен-
гламаларини кўриб чиқдик. Қайд қилиб ўтилгандек, бутун тизимнинг диффе-
ренциал тенгламаси алоҳида бўғинларнинг тенгламалари асосида тузилади.