Республикаси олий ва

 
12.12. Унификацияланган электр юритмаларнинг электр бош
қ
арув
схемалари 
Барча унификацияланган электр юритмалар учун (Б, В, Г, Д типли) прин-
ципиал бош
қ
арув схемаси 12.20- расмда келтирилган.
Бу схема 
қ
уйидаги шартларга жавоб беради: 

---

- 150 - 
1-куч тармо
қ
ларини таъминлаш занжири ва бош
қ
арув занжири 380/220 В
кучланиш тармо
ғ
идан бажарилади; 
2-схеманинг бош
қ
арув занжири куч тармо
ғ
и, сигналлаш занжири юкламалар
ва 
қ
ис
қ
а туташувлардан
ҳ
имоя 
қ
илинган; 
3-ишга туширгич
ғ
алтаклари нол ўтказгичга уланган. Бош
қ
арув аппаратлари
контактлари ва магнит ишга туширгич блок контактлари фаза томонидан
уланган. Схемаларни бундай уланиши бош
қ
арув занжирида «ёл
ғ
он иш» тар-
тибини олдини олади;
12.20- расм. Б, В, Г ва Д типидаги электр юритмаларни принципиал 
электр бош
қ
ариш схемаси 
4 -реверсив магнит ишга туширгичларнинг
ғ
алтагидан ток ўтаётганда бош
қа
си 
билан бир ва
қ
тда уланиб 
қ
олинишини олдини олади. Бунинг учун бош
қ
арув 
занжиридаги хар бир 
ғ
алтакка кейингисининг очиладиган контакти уланади; 
5- орали
қ
ҳ
олатлардаги тўхташларда ма
ҳ
камловчи арматурани секинлик би-
лан очиш ва ёпиш вазифасини бажаради; 
6 - бош
қ
арув схемаси ма
ҳ
камловчи арматура электр юритмасини
ҳ
ар 
қ
андай 
орали
қ
ҳ
олатларда «Стоп» тугмаси ёрдамида тўхтатиш имконини беради, шу 
жумладан кейинги очиш ва ёпиш буйру
қ
ларини
қ
абул 
қ
илади;
7 - 
қ
ўл ва автоматик бош
қ
арув режимларида схема ноллаш
ҳ
имоя воситасига 
эга; 
8 - схема электр юритмани 3–турдаги ма
ҳ
камловчи режимини таъминлайди: 
- арматура мажбурий ма
ҳ
камлашни талаб этмайди; 
- арматура мажбурий ма
ҳ
камлашни фа
қ
ат «Ёпи
қ
»
ҳ
олатида талаб
қ
илади; 

---

- 151 - 
- арматура мажбурий ма
ҳ
камлашни «Очи
қ
» ва «Ёпи
қ
»
ҳ
олатларда талаб 
қ
илади, бунинг учун муфтали
ў
чиргичнинг ВМО, ВМЗ контактлари ва КВО, 
КВЗ охирги ўчиргичларидан фойдаланилади;
9- арматура
ҳ
олатини сигналлаш
қ
уйидаги принцип асосида бажарилади:
-битта «Муфта» ЛМ сигнали пайдо бўлиши шуни билдирадики, бунда ма
ҳ
кам-
ловчи арматура ўзининг охирги
ҳ
олатларидан бирига етиб бормаган; 
-ма
ҳ
камланмайдиган арматурада «очи
қ
» ва «ёпи
қ
»
ҳ
олатларини сигналлаш йўл 
ў
чиргичлари контактлари ор
қ
али ЛО, ЛЗ лампалари ёрдамида бажарилади;
- ма
ҳ
камланувчи арматуранинг ма
ҳ
камлаш кўзда тутилган охирги 
ҳ
олатида
иккита муфта очи
қ
ёки ёпи
қ
сигналлари пайдо бўлади ,бу 
ҳ
олда мотор айла-
нувчи моменти чегараловчи муфта ор
қ
али ишдан тўхтайди ва унинг йўл ку-
лочоги
ҳ
олатини сигналлаш тугмасига таъсир кўрсатади. ВМО ва ВМЗ ўчир-
гичлари мотор тескарига
ҳ
аракатланган ўзининг бошлан
ғ
ич
ҳ
олатига
қ
айта-
ди. 
10- электр мотори ишга туширилаётган ва
қ
тда ВМО ва ВМЗ контактлари
ишламайди.
11- дистацион бош
қ
арув 
қ
урилмалари техник тавсифларга кўра ма
х
сус буюртма
асосида бажарилади.
12.1-жадвал 
Бош
қ
арув аппаратлари электр моторлари юритмаларининг техник тавсифи