Республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

5.3-расм. Оддий фоиз свопи схемаси

Томонлар своп битимини имзолайдиган кун битим санаси (trade date) деб аталади. Своп бўйича фоизлар ҳисоблаш муддат бошланган санадан (effective date) бошланади. Ҳисоб-китоб санаси (settlement date) деб томонлар мос келувчи қайд қилинган ва ўзгарувчан фоиз ставкалари қийматлари асосида ҳисоб-китобларни амалга оширадиган, яъни тўловлар ҳисобга олинадиган ва ҳосил бўлган фарқ ўтказиладиган кунга айтилади. Ўзгарувчан ставкалар қийматлари қоидага кўра ҳуқуқий (фоиз) даври (calculation period) бошида, ўзгарувчан ставкани белгилаш санасидан (reset dates) навбатдаги фоиз даврига қайд қилинади. Свопнинг муддат якунланадиган санаси (termination / maturity date) деб своп бўйича сўнгги тўлов амалга ошириладиган своп шартномаси амал қилиш муддатининг сўнгги кунига айтилади.

5.4-расм. Тўловлар носимметрик бўлган фоиз свопи схемаси
Базис фоиз свопи (basis swap) бўйича иккала томон ўзгарувчан ставкалар тўлайди (14.4-расм).

5.5-расм. Базис фоиз свопи схемаси

Оддий фоиз свопларининг турларидан бири тўловларни амалга ошириш даврийлиги борасида носимметрик қисмларни ўз ичига олиши мумкин. Масалан, фоиз свопи шартлари билан уч ёки олти ойлик ўзгарувчан ставкага қарши йиллик қайд қилинган ставка бўйича ҳисоб-китоблар кўзда тутилиши мумкин.
Фоиз свопларининг янада мураккаб турлари, масалан: кэп (cap), фло (floor), коллар (collar) битимлари – биржадан ташқари бозорда молиявий институтларга таклиф этиладиган махсус своп турлари ҳам мавжуд. Кэп – ўзгарувчан фоиз ставкали базис мажбурият бўйича фоиз ставкасининг белгиланган даражадан (максимал ставкдан) юқори ўсишидан ҳимояни таъминлайдиган восита. Ставка белгиланган даражадан юқори ўсганда кэп битим бўйича ҳимоя қилинадиган томонга ставкалар ўртасидаги фарқ тўловлари амалга оширилади. Фло – ўзгарувчан ставканинг белгиланган даражадан пасайиб кетишидан ҳимоя қиладиган худди шундай восита. Коллар икки даража ўртасидаги оралиқда базис мажбурият бўйича ставкани кафолатлаган ҳолда дастлабки икки битим комбинациясини ифодалайди.