3 –Шарт. Биологик топишмоқлар: Бу шартда ҳар бир гуруҳга топишмоқ берилади. Тўғри жавобга 1 балл.
I-гуруҳ
I-топишмоқ
|
II-топишмоқ
|
III- топишмоқ
|
Кам ҳаракат қилади,
Уни ҳамма билади
Дарахтда озиқ-овқати,
Австралия ………. (Ялхови)
|
Цеце пашшаси чақиб,
Зиён етказолмайди.
Териси йўл-йўл чизиқ,
Ҳеч ким кетказолмайди (Зебра)
|
Емиши янтоқ, шўра,
Озиқ танламас, хўра.
«Чўл кемаси» юк ташир,
Майли, жавобинг таништир. (Туя)
|
II-гуруҳ
I-топишмоқ
|
II-топишмоқ
|
III- топишмоқ
|
Озиқ унга гул шираси,
Митти кушларнинг сараси (Колибри)
|
Туҳум қўйса ғақиллаб,
Чақиради опасин.
Гўё одам мисоли,
Эмизади боласин. (Урдак тумшқ, ехидна)
|
Ўзи қушу, учмайди.
Ҳатто ин ҳам қурмайди.
Қишда очар жўжасин,
Дерижёрга ўқшайди. (Пингвин)
|
III-гуруҳ
I-топишмоқ
|
II-топишмоқ
|
III- топишмоқ
|
Сув устида гул товоқ,
У гўё ёнар чироқ.
Амазонкага безак,
Топингчи, қўйдим сўроқ (Виктория регия)
|
Сайр қилади учмай,
Кенг самони қучмай.
Пати енгил, майин.
Океаннинг чиройи
Қушларнинг эркатойи (Киви қуши)
|
Саваннадир макони,
Ҳашоратлар султони.
Қурар қатор минора.
Тупроқ ости султони. (Саванна қир шимолайи)
|
4-Шарт. Мақолни давом этинг
Бу шартда ҳар бир гуруҳга ўқитувчи мақолнинг биринчи қаторини айтади, гуруҳ аъзолари давом эттириши керак. Тўғри жавобга 1 балл.
I-гуруҳ
|
II-гуруҳ
|
III- гуруҳ
|
1.Бир йил тут экган инсон.
(Қириқ йил гавҳар теради)
2. Бадом қобиғи билан.
(Инсон дўсти билан)
3.Тўкилса манглай теринг,
(Унимли бўлар еринг).
|
1.Тоғга қалин қор тушгани
(Ернинг қониб сув ичгани).
2.Бир бошоқ дон – (бир сабат нон)
3. Бир гул билан ёз бўлмас,
(Бир дарахт билан боғ бўлмас).
|
1.Мевали дарахт ерга эгилар,
(Мевасиз дарахт кўкка тикилар)
2.Тер тўкиб сочсанг уруғ,
(Ер сени қўймас қуруқ)
3. Данакни данак дема,
(Унда қадим дарахт бор)
|
4-Шарт. Ботаникадан Заковат саволлари
1. Бу ўсимлик дуккакдошлар оиласига мансуб. Ватани Жанубий Осиё. Хитойда 6 минг йилдан буён экилади. Унинг таркибида 50 % оқсил, 37 % гача мой бор. Оқсил миқдори товуқ гўштига нисбатан 14 марта, мол гўштига нисбатан 3,5 марта кўп. Ёғ миқдори ҳам шундай. Швестарияда унинг оқсилидан «сунъий қон» тайёрланади ва беморлар даволанади. Японияда ундан ипак қурти боқишда фойдаланилади ва йилига 4-5 марта пилла йиғиб олиш мумкин. АҚШда ундан маргарин тайёрланади, у тўйимлилиги жиҳатидан сигир ёғидан қолишмайди.
Савол: Мойи гипертония, атеросклероз, ошқозон яраси каби касалликларни даволашда ишлатиладиган молларга ҳам яхши озуқа тури сифатида берилиши мумкин бўлган ўсимлик қайси? Вақт кетди:
Жавоб: Соя
2. Заковат сандиқчаси олиб чиқилсин. Бу ўсимликнинг ватани Америка. Уни бу ердаги аҳоли 3400-5000 йиллардан буён экадилар. Асримизнинг 70 йилларида Перу археологлари Лима шаҳридан 300 км шимолда шу ўсимлик солинган 46 та тошдан ясалган ўра топишди ва уни ўрганиб 4700 йилдан буён сақлангани маълум бўлди. ХVI асрда испанлар бу ўсимликни Европага, португаллар худди шу асрда Африка ва Ҳиндистонга олиб борганлар. Россияга ХVII асрда Грузия орқали ўтган. Ўзбекистонга эса Россиядан келтирилган. Унинг бир қисмидан Ветнамликлар ўзига хос гилам тўқийди.
Савол: ҳам озиқ-овқат саноатида, тиббиётда, ҳам суний ипак олишда, линолиум, киноплёнка олишда ишлатиладиган ўсимлик қайси?
Жавоб: Маккажўхори
3. Заковат сандиқчаси олиб чиқилсин. Бу ўсимлик Америкалик ҳиндуларнинг асосий озуғи бўлган. 1565 йил испанлар уни Европага олиб келганлар. Бироқ унга заҳарли мева сифатида қараб унча аҳамият берилмаган. Чунки унинг гули ва мевасини еган кишилар кўпинча заҳарланган. ХIХ асрнинг иккинчи ярмида Россиядан Ўзбекистонга келтирилган. Полшада бу ўсимлик кўп екилади. Шунинг учун Кушалинский областининг Бекеш қишлоғида унга бағишлаб ягона ҳайкал қўйилган. Перуда унга бағишланган музей ҳам бор.
Савол: Итузумдошлар оиласига мансуб бу даражадаги қадр-қимматли ўсимлик қайси? Жавоб: Картошка
4. Заковат сандиқчаси олиб чиқилсин. Бу нарсани биринчи марта Мисрда тайёрлашган. Унинг Гянжин, Лаваш, Юхичагал, Матнакаш, Кията каби бир неча минглаб номлари бор. Уни деярли бутун дунё халқлари севиб истеъмол қилади ва эъзозлайди. Озарбайжоннинг Агдам шаҳрида унга бағишлаб музей очилган.
Do'stlaringiz bilan baham: |