Respublihasi

Daxturlanuvchi xotira qurilmaxi

Dasturlanuvchi xotira qurilmasi (DXQ) da xotirada biror marta yozilgan axborotni o‘zgartirib bo‘lmaydi. Masalan, tezkor xotira qurilmasi MP tizimining tashqi xotiradan yozish.

4 tipli DXQ mavjud:

1. 
   Oddiy DXQ. Bunda axborot bir marotaba va bir umrga DXQ ni ishlab foydalanuvchi tomonidan berilishi mumkin. DDXQ operatsiyasi bir marotaba bajarilganidek, ya'ni axborot DDXQga yozilganidan so‘ng o‘zgartirib bo‘lmaydi.
   
2. 
   Daxturlanuvchi DXQ (DDXQ) — bitlar kombinatsiyasi bu qurilmaga kiritilayotgan foydalanuvchi tomonidan berilishi
   

137

mumkin. DDXQ operatsiyasi bir marotaba bajarilgandek, ya'ni axborot DDXQ ga yozilganidan so‘ng o‘zgartirib bo‘lmaydi.

3. 
   O‘chirixh mumkin bo‘lgan DDXQ (O‘DDXQ) — foydalanuvchi DXQni diskretlashi mumkin; u DXQ bilan ishlashi mumkin, o‘chirishi mumkin va yangi axborotni yozishi mumkin (O‘DDXQni ultrafioletli o‘chirish).
   
4. 
   Elektron-o‘zgaruvchan DXQ dasturlash va DXQni tashkil etuvchisini o‘zgartirishni elektron vosita yordamida amalga oshiradi. O‘DDXQdan farqli o‘laroq, axborotni o‘chirish uchun maxsus tashqi qurilma talab etilmaydi.
   

9.8-rasmda oddiy DXQ sxemasi keltirilgan.
+E_n

D0 D1 D2 D3 D4 D5 D6 D7

9.8-rasm. Oddiy DXQ.
DXQni tatbiq etish uchun deshifratordan foydalanish kifoya. U diodlar, rezistorlar va shakllantirgich shinalaridan iborat. Ko‘rilayotgan DXQ 48 razryadli so‘zdan tashkil topib, uning umumiy hajmi 32 bitdir. Ustunlar soni so‘zlar razryad-liligini, chiziqlar soni esa 8 razryadli so‘zlar sonini aniq-laydi. Diodlar mantiqiy "0" qiymatga ega bo‘lgan bitlar aniqlanadigan joylarga joylashtiriladi (deshifrator tanlangan chiziqqa 0 ni beradi). Hozirgi vaqtda diodlarning o‘rniga MOM-tranzistorlar qo‘yilyapti.

9.1-jadvalda oddiy DXQning holatlari keltirilgan bo‘lib, uning sxemasi 9.8- rasmda keltirilgan.
138

9.1-jadval.

Oddiy DXQ holatlari

3o‘z		Ikkilangan holdagi tasviri
A0	A1	D1	D2	D3	D4	D5	D6	D7	D8
0	0	0	1	0	1	0	1	0	1
0	1	0	0	1	0	1	0	1	0
1	0	1	1	1	1	0	0	0	0
1	1	0	0	0	1	0	0	0	1

9.9-rasmda keltirilgan DDXQ sxemasi foydalanuvchi tomonidan dasturlanib, qayta kuydiruvchi-ulanuvchi DDXQ deyiladi. U har qanday diodlar va ulanuvchilar bilan tayyorlanadi, ya'ni matritsada hamma "0" dasturlashda mantiqiy "1" bo‘lgan yacheykalar ulanish qismi kuydiriladi.

+E_n

Ulagichlar

Chiziq (satr)

adresi deshifratori ^Boshqa

yacheykalarga

Chiqish kuchaytirgichlarga

9.9-rasm. DDXQ sxemalaridan bir qismi.

139

8. 
   DASTURLOVCHI MANTIQIY MATRITSALAR, DASTURLOVCHI MATRITSALI MANTIQ, MATRITSALI
   

BAZALI HRISTALLAR

1.