Reproduktiv salomatlik

www.pedagoglar.uz 
20-son 3 –to’plam yanvar 2022 
Sahifa: 195 
G‗aribiy ―Shoh Bahrom va Dilorom‖ dostonlarida Navoiy an‘analariga asoslanadilar, 
biroq o‗z oldilariga qo‗ygan ijodiy maqsadlaridan kelib chiqib, asar voqealarini 
muxtasarlashtirish, ayni paytda uning to‗qimasiga o‗z yangiliklarini singdirish 
yo‗lidan boradilar, deganda haq edi[14: 84].
Mustaqillik yillarida o‗zbekistonlik uyg‗ur olimlaridan X.Solihova[17], 
Homidxon Islomiy, A.Xodjaevlar ham Alisher Navoiyning ilmiy merosiga e‘tibor 
qaratganlar. Ularning tadqiqotlarida bevosita uyg‗ur va o‗zbek adabiy aloqalariga oid 
ko‗pgina ma‘lumotlar ham berilgan. 
Alisher Navoiy ijodiga qiziqish Xitoyda, jumladan, hozirgi Shinjong uyg‗ur 
tumanida ham ortib borgan. 1941 yilda Xitoydagi Chuguchak shahrida Alisher 
Navoiy tavalludining 500 yilligi bayram sifatida nishonlangan. Mashhur uyg‗ur shoiri 
Toibjon Aliev Alisher Navoiyning ―Hazoyin ul-moniy‖ asaridagi g‗azallaridan tanlab 
olib tuzgan ―G‗azallar‖ nomli risolasi 1982 yilda Urumchida nashr qilingan[1]. 
Ushbu risoladagi ba‘zi g‗azallar xitoy tiliga ham tarjima qilinib, Ichki Mo‗g‗il 
tumanida ham nashr etilgan. 1988 yilda Alisher Navoiyning ―Hamsa‖ asarining 
tarkibiga kiruvchi ―Muhokammatul-lug‗atayn‖ dostoni Pekinda nashr qilingan[2,3]. 
1991 yili Urumchida shoir tavalludining 550 yilligi nishonlandi va bir necha asarlari 
nashr qilindi[4,5,6]. 1994 yilda shoirning bir necha asari uyg‗ur tilidagi jurnallarda 
chop etilgan[7,8]. 2001 yilda Pekinda ―Alisher Navoiy tavalludining 560 yilligiga 
bag‗ishlangan‖ ilmiy anjuman o‗tkazilgan. Ushbu anjumandan so‗ng Alisher Navoiy 
asarlarining nashr qilish, uning she‘rlarini xitoy va uyg‗ur tillarida ilmiy tadqiqotlar 
olib borish ishlari boshlandi[22: 231-232]. 
Xulosalar: 
Xullas, Alisher Navoiy ijodi barcha turkiy xalqlar qatorida, uyg‗ur 
adabiyotshunoslarining tadqiqotlarida muhim manba bo‗lgan.Ularning tadqiqotlarida 
uyg‗ur adabiyotining taraqqiyoti, o‗zbek–uyg‗ur adabiy aloqalarida Alisher Navoiyni 
tutgan o‗rni, Alisher Navoiyning uyg‗ur adabiyotiga ta‘siri kabi masalalar ilmiy tahlil 
qilingan. Bu masalani o‗rganish orqali navoiyshunoslikning yangi qirralari va dolzarb 
masalalarini ochib beradi. 

---