Relatsion hisoblash

{Z₁.a₁, Z₂.a₂, ... Z_n.a_n, | F(Z_1, Z_2, ... , Z_m)}
Bu erda m>n, Z₁, Z₂, ..., Z_n, ..., Z_m - kortej o‘zgaruvchilari, a_i munosabat atributlari bo‘lib, unda Z_i o'zgaruvchining qiymati aniqlangan, F esa formula.
To'g'Ti tuzilgan formula bitta yoki bir nechta oddiy ifodalardan iborat bo'lishi va quyidagi shakllardan biriga ega bo'lishi mumkin:
• R(Z_i), bu erda Z_i - kortej o‘zgaruvchisi, R - munosabat;
• Z_i.a₁ * Z_j.a₂, bu erda Z_i va Z_j - kortej o'zgaruvchilari, a₁ – Z_i o'zgaruvchining qiymati aniqlangan munosabat atributi, a₂ – Z_j o'zgaruvchining qiymati aniqlangan munosabat atributi, * - taqqoslash amallaridan biri ≤,<,≥,>=, ≠); a₁ va a₂ atributlarining aniqlanish sohasi taqqoslash amallaridan birini qo'llash imkoniyatini berishi shart;
» Z_i.a₁ * v, bu erda Z_i; kortej o‘zgaruvchisi, a₁ - Z_j o'zgaruvchining qiymati aniqlangan munosabat atributi, v – a₁ atributning aniqlanish sohasiga tegishli o'zgarmas, * - taqqoslash amailaridan biri.
Formulalar rekursiv ravishda, quyidagi qoidalar asosida, elementar ifodalardan quriladi:
• ixtiyoriy oddiy ifoda formula kabi qaraladi;
• agarda F₁ va F₂ ifodalar formulalar bo‘lsa, u holda ularning konyunksiyasi (F₁ ˄ F₂), dizyunksiyasi (F₁ ˅ F₂) va inkori (¬F₁) ham formula bo’ladi;
• agarda F ifodasi X erkin o'zgaruvchiga ega bo‘lgan formula bo‘lsa, u holda (∃X)(F) va (∀X) (F) ifodalar ham formula bo’ladi.


Kortejlarni relatsion hisoblashga misollar
Quyidagi hamma misollar 7- bobdagi Talabalar o‘quv loyihasining niodelidagi munosabatlarga asoslangan.
1. Ta’lim yo'nalishining raqami 25 bo‘lgan 3- va 4- kurs talabalarming ro‘yxatini tuzing.
{Z.FAMILIYA, Z.ISM, Z.O_ISM | RO^’YHAT(Z) ˄ Z.YON_N = 25 ˄ Z.KURS>2}
2.Ta’lim yo‘nalishi «Informalika va axborot texnologiyalari» (IAT) bo'lgan «Berilganlar bazasini boshqarish tizimlari» (BBBT) fanidan 5 baho olgan 4- kurs talabalarining ro'yxatini tuzing.
{Z.FAMILIYA, Z.ISM, Z.O_ISM | RO‘YHAT(Z)˄((∃W)(∃R)(YO'NALISH(W) ˄ FANLAR(R) ˄ BAHOLAR(P)˄ (Z.ZN=P.ZN) ˄ (Z.YON_N=W.YON_N) ˄ W.YO'NALISHLAR=’IAT’ ˄ Z.KURS=4 ˄ (R.FAN_N=P.FAN_N) д R.FAN_NOMI = ’BBBT’ ˄ P.BALL > 85))}
3. Talabalarni BBBT fanidan reytiug balini a'loga baholagan ustozlarni aniqlang.