Reje : Kompyuterlerdiń túrleri. Protsessor qurılması hám onıń maqseti 3

Mainframes.
Mainframes - bul úlken kólem degi maǵlıwmatlardı oraylıq 
túrde qayta isleytuǵın iri kompyuterler. Paydalanıwshılar tiykarınan maǵlıwmat 
kirgiziw hám shıǵarıw ushın terminallar (klaviatura + monıtor ) hám / yamasa jeke 
kompyuterler arqalı kiriw ruxsatına iye boladılar. Baylanısqan terminallar sanı 
ádetde bir neshe yuzni quraydı. Mainframes júdá isenimli. Tiykarǵı 
kompyuterlerdiń kúshi, eger jeke kompyuterler hám serverlerden kóbirek sonda da, 
onsha úlken emes. Biraq olar kirgiziw-shıǵarıw processleriniń joqarı tezligine iye 
hám turaqlı yaddıń úlkenlashgan kólemine iye. Mainframlar qımbat (million dollar 
ishinde). Úlken shólkemlerde (banklerde, aeroportlarda, mámleket keńselerinde) 
paydalanıladı. 
Superkompyuterlar. 
Superkompyuterlar 60-jıllarda payda bolǵan júdá 
kúshli sistemalar (kúshli protsessor). Olar úlken kólem degi quramalı esap -
kitaplardı talap etetuǵın mashqalalardi sheshiw ushın isletiledi (mısalı, kosmik 
izertlewler, hawa rayın boljaw ). On millionlap dollarǵa teń.

---

2. Protsessor qurılması hám onıń maqseti 
 
Protsessorlardıń maqseti programmanı avtomatikalıq túrde orınlaw bolıp 
tabıladı. Protsessorning tiykarǵı strukturalıq bólimleri bul arifmetikalıq-logikalıq 
birlik (ALU), registrlar hám basqarıw bólimi. ALUlar tiykarǵı matematikalıq hám 
logikalıq operatsiyalardı atqaradılar. Barlıq esap-kitaplar ekilik sanaq sistemasında 
ámelge asıriladı. Dizimnen ótiwlerde waqtınshalıq buyrıq, dáslepki, aralıq hám 
juwmaqlawshı maǵlıwmatlar saqlanadı (ALU esap -kitapları nátiyjesi). Barlıq 
registrlarning bıt keńligi birdey. 
Maǵlıwmatlar hám buyrıqlar keshi tez-tez isletiletuǵın maǵlıwmatlar hám 
buyrıqlardı saqlaydı. Keshga RAMga qaraǵanda tezirek kiritiw múmkin, sol 
sebepli kesh qansha úlken bolsa, sonsha jaqsı boladı. 
2-Súwret. Protsessor dáwiri 
Protsessor operativ yadtaǵı programma qadaǵalawı astında isleydi. 
Basqarıw qurilmasi
- basqa zatlar qatarı, keyingi buyrıqtı shaqırıw jáne onıń 
túrin anıqlaw ushın juwapker bolıp tabıladı. 
Arifmetik logikalıq qurilma
- maǵlıwmatlar hám buyrıqtı qabıl etip, 
belgilengen ámeldi atqaradı hám nátiyjeni erkin registrlardan birine jazadı. 
Bul buyrıq ajıratılǵan buyrıqlar registrida jaylasqan. Usı buyrıq menen islew 
processinde buyrıq esaplagichi ma`nisi artadı, bul endi keyingi buyrıqtı kórsetip 
beredi (eger sekiriw yamasa toqtatıw buyrıǵı bolmasa). Kóbinese buyrıq operatsiya 
jazıwın (atqarılıwı kerek) hám derek maǵlıwmatları hám nátiyje katekleri 
mánzillerinen ibarat struktura retinde usınıs etiledi. Buyrıqta kórsetilgen 
mánzillerde maǵlıwmatlar alınadı hám ápiwayı registrlarga jaylastırıladı (mániste 
buyrıq registrida emes), nátiyjede alınǵan nátiyje aldın registrda payda boladı hám 
sonnan keyin ǵana buyrıqta kórsetilgen adreske ótedi.