Режа: Юзаларни нивелирлаш усуллари

1-Мавзу: Юзаларни нивелирлаш. Геометрик нивелирлаш усули билан тасвир олиш.


Режа:

1. 
   Юзаларни нивелирлаш усуллари;
   
2. 
   Дала ишлари;
   
3. 
   Дала ўлчашлариниг камерал ишлари;
   
4. 
   Топографик план чизиш:
   

1.1-мавзу: Юзаларни нивелирлаш усуллари;

Вертикал планировка даврида яъни ерларга сув чиқариш, майдонларни суғориш, иншоотларни қу­риш, тупроқ ҳажмини ҳисоблаш ва бошқа шу каби мақсадлар учун лойиха тузиш ишлари жой рель­ефи аниқ тасвирланган йирик масштабли топографик планларда ба­жарилади. Тасвирларни масштаби планда 1:500 ÷1:50000 ва реьлеф кесимининг баландлиги 0,1-0,5 м этиб қабул қилинади. Рельефи текис бўлган жойларда бундай топографик план­лар асосан юзани нивелирлаш орқали тузилади. Жой рельефнинг характерига, уни планда тасвирлаш аниқлигига, ло­йихаланадиган иншоот турига ва хусусиятига хамда бошқа бир қан­ча шартларга қараб нивелирланадиган нуқталар ораси ёки квад­рат­лар томони 10 дан 100 м гача бўлиши мумкин.

Юзани нивелирлаш турли усулларда бажарилади.
1.Магистраллар ва кўндаланг чизиқлар усули - катта ва чўзиқ шаклли майдонларни тасвирга олишда қўл келади. Планли – баландлик асоси этиб А ва Б нуқталардан ўтган теодалит – нивелир йўли қабул қилиниб, йўлнинг бош ва охирги нуқталари давлат геодезик тўрларига ёки зичлаш тўрларга боғланади (1.1-расм). Магистрал йўллардаги бурилиш бурчакларини учлари доимий ёки вақтинчалик белгилар билан жойида маҳкамланади. Кўндаланглар а а₁, б б_1, сс₁ ва ҳ.о. маълум масофада лента ва бурчак ўлчаш асбоблари ёрдамида магистраллар чизиқларида режаланади.




1.1 – расм. Магистраллар ва паралел чизиқлар усули


А- I- II - ... – В магистралл йўли III ёки IV- синф нивелирлаш дастури бўйича тўғри ва тескари йўналишда икки марта нивелирланади. Магистрал йўлини нивелирлаш йўлни боғлаш натижасида 1, 2, 3 ..., нуқталар баландлик-лари аниқланади. Бу нуқталар кўндалангларга каби ҳисобланади. Кўндалангларни ниверлаш қўшни кўндаланг чизиқлардан хосил бўлган 1 – а – а₀ – 2, 2- в - в₀ -3 ва ҳ.о. полигонларда амалга оширилади. Кўндаланглар ва нуқталар оралиғидаги масофалар 50-100м этиб белгиланади. Магистрал йўллар ва кўндаланглардан жойдаги предметлар ва контурлар тасвирга олинади.
2. Паралелл чизиқлар усулида - ҳудуди бўйлаб ёки унинг ўртасидан ўтган теодалит – нивелир йўли планли – баландлик асоси бўлиб хизмат қилади. Тасвир олиш йўллари теодалит нивелир йўлининг томонларига перпендикуляр этиб паралелл чизиқлар шаклида олинади.
3. Полигонлар усули - релефи аниқ кўринишда бўлган текис жойларда қўлланилади. Планли - баландлик асоси ҳудуд чегаралири ва рельефини ҳарактерли нуқталардан ўтказилади. Тавсилотни тушириш учун шу йўлларда кўндаланглардан фойдаланилади.
4.Квадратлар усули - очиқ, рельефи текис жойларда фойдаланилади. Квадрадратларнинг учларидаги нуқталар планли - баландлик асоси бўлиб хизмат қилади. Квадратлар билан нивелирлашда бурчакларнинг учлари рақам ва ҳарфлар билан белгиланди (1.2 –расм)