Режа: Юзаларни нивелирлаш усуллари

2. Нивелирлаш ишлари. Квадрат учларини нивелирлаш тартиби унинг ўлчамларига боғлиқ бўлиб, 100 м ва ундан ортиқ бўлганда хар бир квадрат алоҳида-алоҳида нивелирланади. Квадрат томонлари кичик бўлса, бир нечта квадратни бир станциядан нивелирлаш мумкин. Бу ҳолатда квадрат учлари техник аниқликдаги нивелирлаш йўлини барпо этади. 10.2- расмда келтирилган нивелир йўли в 1, в 4, в 5, а 3 боғловчи нуқталардан ташкил топган;
− Нивелир йўли в 1 нуқтадан ички нивелирлаш йўли орқали реперга (R_р) боғланган.
Ёпиқ нивелирлаш йўлини геодезик давлат тўридаги реперга боғлаш қуйидагича бажарилади:
Реперни билан в1 нуқталар орасидаги орттирмалар ҳисобланади. Агар тўғри ва тескари йўналишлар бщйича нивелирлашда аниыланган h тўғри ва h_{тескари} орттирмаларининг фарқи йўл қўйишимиз мумкин бўлган IV –синф нивелирлашлардан ошмаса (бу ерда L− масофа, км), у ҳолда h_ўртача ва в1 нуқтанинг баландлиги ҳисобланади:
Н_в1= Н _{R р} + h _ўртача. (6.1)
Тасвир олинаётган участкани давлат геодезик тўрига боғлаш зарур бўлмаган ҳолларда нивелир йўлларини бирор нуқтасига шартли баландлик берилиб, барча квадрат учларининг баландликлари шу шартли баландликда ҳисобланиши ҳам мумкин.
Нивелирларни ўлчаш учун ўрнатилган жойлари (станциялар) J₁, J_2, J₃ ва J₄ харфлар билан кўрсатилган. Нивелир боғловчи нуқталар оралиғида ўрнатилиб, техник нивелирлаш усули бўйича ўлчашлар бажарилади. Станция J₁ дан боғлович нуқталарга рейкалар ўрнатилиб, рейкаларнинг қора ва қизил тарафидан олинган саноқлар бўйича нисбий баландликлар ҳисобланади:
h_қора=a _қора - в _қора,
ва
h_қизил= а_қизил- в _қизил . (6.2)
Ҳисобланган нисбий баландликлар фарқи 10 мм дан кўп бўлмаган тақдирда (׀h_қора- h_{қизил׀‌}׀ ≤ 10 мм) h ўртача аниқланади.
− J₁ станциядан яхши кўринадиган квадрат учларига ўрнатилиб, оралиқ нуқталар каби, фақат рейканинг қора томонидан саноқлар олинади. Худди шундай тафсилот ва рельефни характерли нуқталари нивелирланади.
Бошқа J_2, J_3,J₄ станцияларда ҳам нивелирлашлар худди шу тартибда бажарилади.