Reja: Yosh va pedagogik psixalogiya fanining predmeti va asosiy vazifalari

Biogenetik ,

Sotsiogenetik.

Birinchi yo’nalish vakillari uchun psixik rivojlanishni belgilovchi irsiy biogenetik va ijtimoiy omillar yonma-yon turadi, lekin yetakchi rolni biologik ya’ni irsiy omillar bajaradi.Biogeneti vakillari uchun irsiy omillar muhim hisoblanadi.Yani bir farzand dunyoga kelsa ,unga barcha psixalogik holatlar ,aqliy qobiliyatlar ota –onasidan o’tadi deb hisoblashadi .Ijtimoiy omillar bu shaxsni shaxs bo’lib yetishishi va yashashi uchun uni o’rab turgan ijtimoiy,moddiy va ma’naviy sharoitlar tushiniladi. uning qanday oiladan ,qanday muhitdan kelib Insoning kamol topshida irsiy omillarning o’rni katta bilishadi..¹
F. Myuller va E. Gekkel biogenetik qonunni kashf qilgan. Amerikalik psixolog S.Xolle (1844-1924) bunday qarashning ko’zga ko’ringan vakillaridan biri bo’lib, u psixologiyada bevosita Gekelning biogenetik qonunini ko’chiradi. Biogenetik nazariyaga ko’ra ontogenezda bola o’z psixik taqiyotida filogenezni insonning tarixiy rivojlanish bosqichlarini qisqargan holda boshdan kechiradi.
(chaqaloq-faqat sut emizuvchi hayvon, 6 oylikda maymunlar darajasiga yetadi, 2 yoshida oddiy odam, 5 yoshda ibtidoiy gala, maktabga kirgach ibtidoiy davr odami darajasida, 16-18 yoshda xozirgi zamon kishilari darajasiga yetadi deb hisoblaydilar.
Inson shaxsidagi rivojlanish boskichlari filogenezni aynan takrorlamaydi. «Konstitutsion nazariya» biologizm tarafdorlaridan Krechmer yaratgan. Z.Freyd esa shaxsning barcha xatti-harakatlari instinktlaridan kelib chikadi deb hisoblaydi
2- yo’nalish vakillari esa ijtimoiy omillarni yetakchi deb hisoblaydilar. G’arbda keng tarqalgan nazariyalar jumlasiga rollar nazariyasi K.Levinning “Fazoviy zarurat maydoni” nazariyasi va boshqalar kiradi.

2 – inson biologik tur sifatida tug`ilib, hayotdagi ijtimoiy shart-sharoitlarning bevosita ta`siri ostida shaxsga aylanadi, deb hisoblaydi. M: roller nazariyasi ta`limoti inson ijtimoiy muhitda bajarishi shart bo`lgan maxsus roller uning xulq-atvorida, boshqalar bilan munosabatida sezilarli iz qoldiradi, deb hisoblaydi.

Rossiyada XX asrning 20-30 yillaridan boshlab yosh psixologiyasi va pedagogik psixologiya intensiv rivojlandi. Shu davrda L.V.Vigotskiyning oliy psixik funksiyalarini rivojlanish nazariyasi yaratildi. Jumladan L.S.Vigotskiy psixik taraqqiyotni 2 zonaga: real va yaqin zonaga bo’lib o’rgandi.
3. Yosh va pedagogik psixalogiya fanining hozirgi kundagi o’rni beqiyos .Hozirgi kunda maktabda o’quvchilarning yosh hususiyatlari ta’lim jarayonini yanada takomillashtirishning psixologik asoslarini ishlab chiqishdan iborat bo’lib, bu hol yangi ta’lim dasturiga o’tish munosabati bilan bog’liqdir.