Reja: Umumiy tushunchalar. Fanning maqsadi va vazifalari



Download 0,86 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/11
Sana20.07.2021
Hajmi0,86 Mb.
#124130
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
1-maruza ca3c3e4bebbcccd7256c6876b1605b59

 

 


 

 

3. Jismlarning muvozanati va kuchlar haqidagi asosiy tushunchalar 

Nazariy  mexanikada  kuch  tushunchasi  asosiy  birlamchi  tushuncha 

hisoblanadi.  

Kuch - berilgan jismga boshqa jismlar tomonidan koʻrsatilayotgan mexaniл 

taʼsirning miqdori va yoʻnalishini ifodalovchi kattalik. 

Kuch  vektor  kattalik  bo‘lib,  u  o‘zining  son  qiymati  (miqdori)  yoki  moduli, 

qo‘yilish nuqtasi va yo‘nalishi bilan xarakterlanadi (1.2-rasm). Kuch vektori bilan 

ustma-ust  tushuvchi  to‘g‘ri  chiziqqa,  shu  kuchning  ta’sir  chizig‘i  deb  ataladi. 

Kuchlar sistemasi deb qaralayotgan qattiq jismga yoki mexanik sistema nuqtalariga 

qo‘yilgan kuchlar to‘plamiga aytiladi [7]. 

 

1.2-rasm.  



 

Kuchning  yo‘nalish  va  qo‘yilish  nuqtasi  jismlarning  mexanik  ta’siriga  va 

ularning bir-biriga nisbatan joylashishlariga bog‘liq. Masalan, Yerning jismga ta’siri 

Yer markaziga qarab yo‘nalgan bo‘lib, u jismning og‘irlik markaziga qo‘yilgan.  

Rasmda kuch uchida strelkasi bo‘lgan to‘g‘ri chiziq kesmasi bilan ko‘rsatiladi 

(1.2-rasm). 

Kesmaning  boshi  kuch  qo‘yilgan  nuqta  bo‘ladi.  Kesmaning  uzunligi  biror 

masshtabda kuch miqdorini shartli tasvirlaydi.  

Jismga  bir  vaqtda  ta’sir  qiluvchi  𝐹

1

⃗⃗⃗ ,  𝐹



2

⃗⃗⃗⃗   ,  …,  𝐹

𝑛

⃗⃗⃗   kuchlar  to‘plami  kuchlar 



sistemasi deyiladi [8]. 

Berilgan 

𝐹

1

⃗⃗⃗ , 𝐹



2

⃗⃗⃗⃗  , …, 𝐹

𝑛

⃗⃗⃗  kuchlar sistemasi ta’siridan qattiq jism yoki mexanik 



sistema  o‘zining  tinch  holatini  yoki  inertsial  harakatini  o‘zgartirmasa,  bunday 

sistemaga  nolga  ekvivalent  yoki  muvozanatlashgan  kuchlar  sistemasi  deyiladi  va 

quyidagicha yoziladi: 

(

𝐹



1

⃗⃗⃗ , 𝐹


2

⃗⃗⃗⃗  , …, 𝐹

𝑛

⃗⃗⃗ ) 


 0                                           (1.1) 




Qattiq jismga qo‘yilgan (

𝐹

1



⃗⃗⃗ , 𝐹

2

⃗⃗⃗⃗  , …, 𝐹



𝑛

⃗⃗⃗ ) kuchlar sistemasining ta’sirini boshqa bir 

(

𝑄

1



⃗⃗⃗⃗ , 𝑄

2

⃗⃗⃗⃗  , …, 𝑄



𝑛

⃗⃗⃗⃗⃗ ) kuchlar sistemasining ta’siri bilan almashtirish mumkin bo‘lsa, 

bunday kuchlar sistemalariga ekvivalent kuchlar sistemalari deyiladi va quyidagicha 

yoziladi: 

(

𝐹

1



⃗⃗⃗ , 𝐹

2

⃗⃗⃗⃗  , …, 𝐹



𝑛

⃗⃗⃗ ) 


 (

𝑄



1

⃗⃗⃗⃗ , 𝑄


2

⃗⃗⃗⃗  , …, 𝑄

𝑛

⃗⃗⃗⃗⃗ )                                   (1.2) 



Kuchlar  sistemasining  jismga  ko‘rsatadigan  ta’sirini  bitta  kuchning  ta’siri 

bilan almashtirish mumkin bo‘lsa, bu kuch berilgan kuchlar sistemasining teng ta’sir 

etuvchisi deyiladi. (

𝐹

1



⃗⃗⃗ , 𝐹

2

⃗⃗⃗⃗  , …, 𝐹



𝑛

⃗⃗⃗ ) kuchlar sistemasining teng ta’sir etuvchisini 𝑅⃗  

bilan belgilasak, u holda quyidagi ifoda hosil bo‘ladi: 

(

𝐹



1

⃗⃗⃗ , 𝐹


2

⃗⃗⃗⃗  , …, 𝐹

𝑛

⃗⃗⃗ ) 


𝑅⃗                                                  (1.3) 




Download 0,86 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish