Режа: Умумий тушунчалар. Радиоактивлик ҳақида тушунчалар. Радиоктив нурлардан сақланиш

Ўта юқори частотали (ЎЮЧ) иурланиш меъёри
Ўта юқори частотали тўлқин фазода тарқалиб ҳажм зичлиги ( Дж/м³ ) бирлигидаги маълум миқдордаги энергияни олиб ўтади. Электромагнит тўлқин тарқалиш фаолияти манбагача бўлган масофа билан баҳоланди. Шунга қараб тўлқинли, дифракцияли, индукцияли зоналарга фарқланади. Манбадан R > /2n масофада тўлқинли зона мавжуд бўлиб, электрон ва магнит майдони бир-бири билан универсал боғланишга эга, яъни Е = 377 Н (Е,Н электрон ва магнит кучланиш).
Майдон югураётган тўлқинлар кўринишида тарқалади.
R /2n масофада тўлқин дифракцияси зонасига ўтади, энергия (қуввақт) тўлқин оқимида тарқалади.
Ўта юқори частотали қурилмаларда иш жойи тўлқинли ёки дифракция зонасида жойлашганлиги учун нурланиш оқим қуввақти зичлиги йиғиндиси билан баҳоланади. Рухсат этиладиган нурланиш даражаси вақтга боғлиқ. Иш куни давомида нурланиш (даражаси) миқдори 001 мВт/см², 2 соатли нурланиш ишида 01 мВт/см², ҳимоя кўзойнаги билан 15—20 минут иш бажаришда нурланиш миқдори 1 мВт/см² белгиланган.
Нурлаииш бўлмаслиги учун белгиланган муддатда қурилмаларнинг иш қобилиятини текшириш нурланиш, миқдорини ўлчаб туриш ва назорат ўрнатиш талаб қилинади.
ЎЮЧ қурилмаларда ҳосил бўладиган майдон оқими
энергиясининг вақт бирлигидаги ўртача миқдори ПО-1,
Медик, ВИМ-1, М3-1а, радар-тестеров, ГК7-14, ГК4-
ЗА, ПЗ-13, ПЗ-9 каби ўлчов асбоблари ёрдамида олиб
борилади. Нурланиш даражасини назорат қилиш учун ин-
дикатор (сигнализатор) П2-2 ўрнатилади.
Ўта юқори частотали (ЎЮЧ) нурланишдан ҳимоялаия учун ўюч — энергия зичлигини ва кучланишини камайтириш қурилма ва жойини тўсиқлаш—парда қўйиш, технологик жараённи бошқариш, қурилмаларни мақсадга мувофиқ ўрнатиш иш зонасида иш режимига риоя этиш, дам олиш, шахсий муҳофаза воситаларидан фойдаланиш, огоҳлантирувчи сигнал-воситалар ўрнатиш, қурилмада хавфсиз ишни таъминловчи мосламалар бўлишини таъминлаш каби тадбирлар амалга оширилади,
Вақти-вақти билан ишлайдиган ЎЮЧ печлар зарур вақтда бутунлай тўхтатиладиган, узиб қўйадиган (манбадан) мосламалар билан жиҳозланади. Печь эшикларининг зичлиги ва пишиқлигини таъминлашда сиқилган ҳаво, электромагнитли восита ва сувдан фойдаланилади.
ЎЮЧ печларда маҳсулотларни иссиқ ҳолатда ишлаш жараёнида ҳосил бўладиган сув буғи камерадан вентилятор ёрдамида чиқариб ташланади. Бунинг учун маълум узунликдаги думалоқ ва тўртбурчакли қувурлар ўрнатила-ди.
Қўлланиш манбаи ва иш жойини тўсиш учун панжаралар, ютувчи тўсиқ ўрнатилади.
Ишчиларни электромагнитли нурланишдан ҳимоялаш мақсадида нур йўлига махсус камера, шкаф, ғилоф, соябон кўринишидаги ерга уланган экран - пардалар ўрнатилади.
Экран-парда учун ғилоф каби ҳимоя воситалари сифатида радио частота тўлқинларини ютадиган материаллар қўлланади. Бу материаллар юпқа резина поёндоз, эги-ладиган ёки қаттиқ паралон, толасимон ёғоч ва ферро-магнитли пластинкадан тайёрланади, бажариладиган технологик жараён турига қараб ЎЮЧ-қурилма умуман бинода ёки алоҳида жойлаштирилиши мумкин.
Қуввақти 30 КВт гача бўлган қурилма 25 м² юзага, қуввақти 30 КВт дан катта бўлган қурилма эса 40 м^г юзага жойлаштирилади. Тўсиқлари бўлмаган ЎЮЧ-қурилма қуввақтига қараб махсус хонага ўрнатилади.
Нурланиш таъсирини камайтириш учун девор қалинлиги ҳисобланади ва қўлланган ққурилиш материалларини ютувчанлик хусусиятлари эътиборга олинади.
Инсон кўзини электромагнит нурланишдан ҳимоялаш учун махсус ОРЗ-5, ЗП5-90 хилдаги кўз ойнаклардан фойдаланиш тавсия этилади.