|
1. Imk(miy nu•xni belýlovchi holatlar
Naxni asosini ishlab chiqarish harajatlari, haridorlarning fikri, raqiblarning narxlari hisobga olinxli. Narxni belgilash eng oddiy usuli bu sarmarajatlz a Uturmahsul?' Ynar*iga.nahsulotni ishlab chiqaruvchidan iste'molchiga yo'lida harajatlar, soliqlar va foyda me'yorini tavsiflaydigan ma'lum ustamalarni qo'shish yo'li bilan aniqlash.
Umumn narxni belglovchi to 'rt asosiy omilni ajratish mumkin:
Harajalar tarkibi (narx firma harajatlaridan ustun bo 'lishi kerak);
Narxlar rZlibligi;
Haricbrlar u sotibolisbga bo'lgani (talab egiluvchanligi);
Turistik ta ilotlamingmaqsadlari.
foydani maksim allashtirish; sarmoyalar uchun mablag'lar qaytib kelishini saqlash; yashab Wlish (turizm industriyasining mavsumiy tafsiloti va raqobatning yuqori darajasi);
Talabning
|
narxning shakllanishida katta
|
ahamiyatga
|
o'sishi talabning nisbatan susł pasayishiga Olib kelsa,
|
bu hołda talab
|
bo'ladi, agarda narxning xuddi Shunday o'sishi ro'y
|
lwrsa, bunda talab pasayadi, natijada egiluvchan talab o'rnatiladi. Agar narx pasayishi sotishlarning ko'payishiga Olib kelsa va harajatlarni qoplasa, bu talab egiluvchan bo' talab egiluvchan bo 'Imaydi.
Nax egiluvcl#nlig! va maqsadlariga bog'liq. Ish bilan sayobaqąvnarxning o'zgarishiga rioya qilmaydi, shaxsiy maqsadda amalga oshirilayotgan sayohatlar narx o'zgarishiga bog'liq. Talabning narx egiluvchanligiga bog'liq bo'lgani tufayli turizm marketingda narxlar asosiy vositalar bo'lib hisoblanadi. Bu quyidagi sabablarga asoslanadi:
Narx o'zgarishi sotish hajmiga kuchli ta'sir o'tkazadi. Odatda, nisbatan past narx qilacy, odatdagidan yuqori narx ham xuddi Shunday 'maks sarishÍUn4umkin. yanada qimmat bo'lgan xizmatlami jud'Źsifatli ckb qabul qilxli, ayniqsa ularni tekshirish imkoniyati holatda.
Narx o' sh¼bpshyr'aryt "dþirlarga nisbatan, eng tez samara
Salohiya turistlar taklif etilgan xizmatlar o'zgarishina nisbatan narx o' tezrcq javob
Yangi mijozlarni jalb qilish maqsadida ro'y bergan narz o'zgarishi samara iuchun u savdo vositachilar va salohiyatli mijozlarga qaratilgan tadbirlar bilal
Naxni belgila*l Jkichun faqak 'rnatish emas, baIki to' lovlar usuli, ustamalar turlarwnarx siyosati (qancha tez va qanday holatlarda narxni o'zgartirish kerak), qo'shimcha xizmatlarga bo'lgan narxlarni aniqlashni hisobga olish kerak. Turizmda mavsumiy o'zgarishlar sezilarli bo' lgani tufayli talab vanarx o'zgarishi ham mavsumga bog'liq bo 'ladi.
Chet elga ilishda narx belgilanishi quyidagi asosiy omillarga Tur tann a darajasi.
Raqoba narxlar darajasi.
Bozorda talab va t*lif nisbati.
Uch omildan birinchisini ko'rib chiqamiz. Bu ko'rsatkich turfirmani xorijiy tursaythatni tashkil shga twlgan barcha haraj atlarni imkoni boricha to' laroq aks etishi kerak. øgunglargaUt*lif etiladigan xizmatlarga bo'lgan narxla baho v flar yig'indisi. Bu o 'z faoliyatini tashkil qilish bi lan bo'lgan turfirmaning harajatlari. Bu ustama harajatlar maksimal darajada aniq hisobga olinishi kerak, chunki ular sotiladigan turlar narxlari bir qismi bilan cpplanishi zarur. Shunday bu harajatlar tarkibiga, odatda, quyidagilar kiradi:
xodimlarning ish ha1i, xonalar ijarasi, jihozlar amortizatsiyasi (kompyuterlar,
ta•mirlash), ta'minoti, aloqa, devonxona
buyumlari. Reklama: marketing, xizmat safarlari, nufuzli taqdimotlari, ishlab chiqarish ta'limi, ma'muriy (ruxsatnoma berish, sertifikatsiyalash va albatta, hisobga olinishi kerak-
Qput= -Si, ARXIV.UZ bu yerda, Qp ka (yo'llanma) qiymati; Si harajatlarning i-nchi tarkibiy qiyni; i 1, 2, t — harajatlar kalkulyatsiyasi tarkibida sarflar tarkibiy qismlarning miqdŒi. Masalan, turistlar yashashi bo'yicha harajatlar, transport harajatlari, ekskursiya, kmsert-tomosha tadbirlari harajatlari, ustama harajatlar, vizani rasmiylashtirish harajatlari, sug'urtalash harajatlari, soliqlar, turoperatori foydasi.
Imkoniy n Y i tOVar (xizmatlar)ga narx o'rnatishda
ikki narx falsafaSf amal qiladi: «sarasini olish» strategiyasi va bozorga mustahkam egallab olish strategiyasi.
«Sarasini olish» mrx Bunda firma o'z xizmatlariga yuqori narx o'rnäadi. Bu strategiya tovarga butun bozorning e' tiborini emas, balki uning 'lganlar segmentlarini tobe etishga qaratilgan. Bunday yda olish va xizmatni yaratish hamda bomrga eÅiisivbÍlan bog'liq harajatlarni qisqa vaqt ichida qoplash.
Bozorni mustahkan egallab olish strategiyasi. Bu kirib olish strategiyasi sotuvchi bunda o 'z mahsulcR (xizmati)ga imkon boricha past narx o'rnatadi va Shu orqali bozorga ko'pchilikni jalb qiladi. Past narxlar daromadi har xil iste'molchi tovar (xinnat)ni sotib olishga undaydi, buning natijasida sctuvchilar qisq k3gta ulushiga ega bo'lishadi. Bu strategiyani qo' d astlabki narx thimiy bo'lib qoladi. Strategiyadan natijasi harajatlarni sekin wplanishi va ularni qoplash uchun haridlarning YQ1qori darajasi bo 'ladi.
Turfirmalarning narxlari prays-varaqalarda namoyon bo'ladi. Prays-varaqa butun mavsumu tuziladi va Shu mavsumga bo'lgan tur narxinidan iborat bo' ladi. Ammo Lila saf ve y.sþash sharoitlariga bog'liq holda o' mumk segmentlar talab lariga j avob kerak. turistlar daromad darajasiga, yoshiga va soniga qarab narxlar tabaqalmishi kerak.
Y axshi prays-varaq iste'molchiga:
-firma narx i r'libmarXlarUbUąn t aqqOSląSh imkoniyatini;
-narxlar o'si ishini tahlil qilish;
-katalog asaosida uyda o'tirib kelgusi safarni hisoblash va rejalashtirish imkoniyaini beradi.
re 'ÿxáti
AypoBHq A .11. MapKeTHHr B Typ1-n;Me: Yue6. noc06. — MHHCK:
H0Boe 3HaHHe, 2004.
K0Tnep ¥¥K. MeWKeH3 MapKeTHHr. roc-renPHHMCTB0.
Typi•BM. YqúHK, BTopoe HAAaHHe. 14. Medlik, Dictionary of
Travel, T d bound in Great Britain by Biddies - *fed, ÞOOS.
Tuxliev I. G.H. Qu&atov, pardaev M.Q. Turizmni rejalashtirish. Toshkent — «lqtisod - moliya» 2010.
Tuxliyev IS., AB.Bektemirov, Z.I.Usmanova. Turizmda strategik mark«ing Samarqand 2010 y.
Kamilova F alqaro turizm bozori» // O'quv qo' llanma,
Toshkent. ILL200í
BOCK0.10Þoq iÍAÁ1apKeTHHr TYPHCTCKHX ycnyr: Yue6HMK. 2 -e IOA., nepepa6. - M.: I-OHVITVI-AAHA, 2009. - 207 CTP.
BeTMTHeB A.M. VIHTepHer-MapKe-rHHr caHaTOPH0-KypopTHbLX ycnyr:
Yqe6Hœ-MeTOAHqeCKoW noc06He. - M.: CDHHaHcb1 H CTaTHCTHKa,
1)07. - 160
AypoBHq, þ@c-ropaHOB: Yue6Hoe nocúe. M: H0Boe AHaHHe, 2006. — 632
E4HMOBa 0.11. 3KOHCMHKa roc-rHHHU H pec-ropaHOB: Yue6Hoe noc06He.- 4-
e. CTep.- MHHCK: H0Boe AHaHHe,2008.392 c-rp.
Kamilova FK. —Xalqaro turizm bozoril. O' quv qo' llanma. Toshkent.
Do'stlaringiz bilan baham: |
