Reja Tuproqlar klassifikatsiyasi, taksonimik birliklar

Tuproq qoplamining mintaqalarda tarqalish..


Reja
1.Tuproqlar klassifikatsiyasi, taksonimik birliklar.
2.Tabiat mintaqalari tuproqlari.
Tayanch so„zlar: introzonallik, vertical mintaqa, gorizontal mintaqa, tundra, arktika, o„tloq, podzol, chimli tuproq.
Tauproqlar klassifikatsiyasi va taksonimik birliklar
Ma‟lumki, tuproqlarni hosil bо„lishi, rivojlanishi, xossa va xususiyatlarini shakllanishida iqlim, о‟simlik va hayvonot dunyosi va mikroorganizmlar muhim rol о„ynaydi.


Yer sharining har bir alohida olingan qismida ma„lum о„lchovdagi iqlim sharoitlari va shu sharoitga moslashgan о„simlik va hayvonot dunyosi mavjud. Iqlim sharoiti ekvatordan qutblarga tomon ma‟lum kengliklarni egallagan holda alohida mintaqalar tomon о„zgarib boradi va shu bilan bir-biridan farq qiluvchi xilma-xil tabiiy sharoitlarni yuzaga keltiradi. Masalan: chо„llarda quruq va issiq iqlim sharoitlarida о„simliklarni nihoyatda siyrak, past bо„yli, tikanli bо„lib rivojlanishiga olib kelgan. О„rmon mintaqasida esa sernam sharoit va unga moslashgan daraxt о„simliklari tarqalgan. Qolaversa, bu mintaqalarda tо„planayotgan organik qoldiqlar miqdori, xili va ularni parchalanish (chirish) sharoitlari ham bir xil bо„lmaydi. Bu о„z navbatida hosil bо„layotgan tuproqlarni ham о„ziga xos tarkib va tuzilishga ega bо„lishini ta„minlaydi. Yer yuzasida tabiiy sharoitlarni xilma-xilligi tuproqlarni ham juda xilma – xil bо„lishini yuzaga keltirgan.

Tuproqshunoslik fanining asoschisi V.V.Dokuchayev birinchi bor bunday о„zgarishlarning mohiyatini о„rganish asosida tabiatda tuproqlarni turli tuman bо„lishi geografik qonuniyat asosida rо„y berishini ta‟kidladi. Uо„zining «Tabiat zonalari tо„g„risidagi ta‟limot» asarida shunday deb yozgan edi: “.....Quruqlikda eng muhim tuproq hosil qiluvchi sharoitlar kengliklarga paralel bо„lgan mintaqalar yoki poyalar xolida tarqalgan ekan, tuproqlar ham iqlim, о„simlik va boshqalarga bog„liq holida joylashishi lozim...”