Reja Tuproqlar klassifikatsiyasi, taksonimik birliklar

V.V.Dokuchayev tuproqlarni tarqalishida quyidagi qonuniyatlarni ilgari suradi.

1. 
   Gorizontal mintaqalanish qonuniyati. Bunda tuproqlar kenglik bо„ylab keng maydonlarni egallagan holda alohida mintaqalar holida joylashadi.
   

2.Vertikal mintaqalanish qonuniyati. Bu haqda V.V.Dokuchayev shunday deydi: Dengiz sathidan eng baland tog„ chо„qqilariga kо„tarilishi bilan tuproqning vertikal mintaqalari tekislikda ekvatordan qutbga tomon о„zgarganday izchillik bilan almashinadi».


Vertikal mintaqalanish murakkab xususiyatga ega bо„lib, u tog„ tizmasini qaysi iqlim mintaqasida joylashganligiga, uning absolyut balandligiga va yо„nalishiga bog„liq holda о„zgaruvchan bо„ladi.

3. 
   Introzonallik qonuniyatida ayrim tuproqlar alohida mintaqa holida bо„lmay, boshqa mintaqalar ichida tarqalgan bо„ladi. Masalan: shо„rlangan, botqoq tuproqlarni introzonal tuproqlar deyish mumkin.
   

О„z-о„zidan kо„rinib turibdiki, quruqlikda juda xilma-xil tuproqlar tarqalgan. Ularni о„rganish va foydalanish uchun bu tuproqlarni ma‟lum sinf yoki guruhlarga ajratish zarur. Shuning uchun ham tuproqshunoslik fani paydo bо„lgan davrdan boshlab tuproq klassifikatsiyalarini ishlab chiqish masalasi fandagi asosiy masalalardan biri bо„lib hisoblanadi.


Tuproqlar klassifikatsiyasi tuproqlarni hosil bо„lishi, rivojlanishi, muhim xossalari va unumdorlik darajalariga kо„ra guruhlarga ajratishdan iborat.

Dastlabki klassifikatsiya V.V.Dokuchayev tomonidan ishlab chiqilgan bо„lib, u tuproqlarni 3 sinfga: normal, о„tuvchi va anormal sinflarga ajratdi.

Keyinchalik N.M.Sibirsev bu klassifikatsiyani о‟zgartirgan holda zonal, introzonal va azozonal sinflarni ajratdi. Bu klassifikatsiyalar genetik klassifikatsiyalar nomini oldilar. Keyinchalik, tuproqlarning genetik klassifikatsiyasi yangicha ma„noda bir qator tuproqshunos olimlar tomonidan tavsiya etila boshladi.