Reja: Tektonik harakatlar

Tektonik harakatlar va uning turlari
Reja:

1. 
   Tektonik harakatlar
   
2. 
   Tektonik harakatlar turlari.
   

Yer yuzasi relyefining vujudga kelishida uning ichki qismidagi energiya bilan bog’liq bo’lgan geologik jarayonlar, kosmik ta’sir, og’irlik kuchi, Quyosh energiyasi ta’sirida sodir bo’ladigan (fizik nurash, shamol, yog’in, dengiz qalqishi va boshqа jarayonlar, organik nurash, yer osti va usti suvlarining ishi, muzliklarning ishi va boshqalar aktiv ishtirok etadi.
Yerning ichki energiyasi ta’sirida vujudga kelib, Yerning relyefiga ta’sir etuvchi asosiy omillarga tektonik jarayonlar va u bilan bog’liq bo’lgan tog’ hosil bo’lishi, vulkanlarning otilishi, zilzilalar, Yerning asriy tebranishi kirib, ularni Yerning ichki dinamik jarayonlari yoki endogen kuchlar deb yuritiladi.
Yer yuzasi relyefining hosil bo’lishida, shakllanishida yana tashqi kuchlar — atmosfera, gidrosfera, biosfera omillari ham ta’sir etib, o’zgartirib turadi va uni yagona nom bilan yerning tashqi dinamik jarayonlari yoki ekzogen kuchlar deb yuritiladi.
Yer yuzasi relyefining vujudga keltiruvchi bu ikki asosiy (endogen va ekzogen) kuch bir-biriga qarama-qarshi bo’lsa-da, lekin ular doimo bir-biri bilan o’zaro dialektik aloqada bo’ladi. Chunki Yerning ichki dinamik jarayonlari tufayli gorizontal holda yotgan jinslar burmalanib, tog’ tizmalarini, botiqlarni, yer yoriqlarini, uzilmalarni hosil qilsa, aksincha tashqi dinamik jarayonlar tufayli o’sha tog’lar, qir va balandliklar yemiriladi, yassilanadi, tekislanadi, nuragan jinslar esa botiqlarga olib borib yotqiziladi. Oqibatda vaqt o’tishi bilan baland tog’lar o’rnida yassi tog’lar, botiqlar o’rnida tekisliklar vujudga keladi. Agar Yerning ichki dinamik kuchlari bo’lmaganda edi, u taqdirda tog’lar tashqi dinamik jarayonlar ta’sirida yemirilib boraverar, oqibat natijada planetamiz yuzasi yassilanib qolgan bo’lar edi.
Hozirgi kunda Yer po’stida sodir bo’ladigan harakatlar ikki turga bo’linadi: