Reja: Ta’limda axborot texnologiyalari fanining predmeti, maqsadi va vazifalari

magnitlangan 

va 

magnitlanmagan

,  yuqori  yoki  past  kuchlanishli  va  xokazo.  Bir  xolatni 

0

  bilan, 

---

ikkinchisini 

1

  raqami  bilan  belgilash  qabul  qilingan.  Bunday  kodlash  ikkilik  kodlash 

deyilib,

0

  va 

1

  raqamlari  bitlar  (ing.  Dit-dinary-digit-ikkilik  raqam)  deb  ataladi.  Bunda 

xar bir murakkab tushuncha, ikkilik belgilari ketma-ketligida ifodalanadi. Shunday qilib 

quyidagilar bajariladi.  

O’nlik raqamlarni ikkilikda (binarli) kodlash. 

Alifbo  belgilarini  ikkilikda  kodlash  (axborot  almashinishning  alifbo  standart  kodi  -

AASK). Kodlar ikki xil: tekis va tekis bo’lmagan turda bo’lishi mumkin. Tekis ikkilik 

kodlari  ketma-ketligi  bir  xil  ikkilik  belgilariga  ega  bo’lsa,  tekis  bo’lmagan  turi  teng 

bo’lmagan  ikkilik  belgilariga  ega.  Tekis  bo’lmagan  kodga 

Morze  alifbosi

  misol  bo’la 

oladi,  chunki  unda  xar  bir  xarf  va  raqamga  uzun  va  qisqa  signallarning  ikkilik  ketma-

ketligi mos keladi.  

Masalan, Ye xarfiga birgina nuqta mos kelsa, R xarfiga to’rtta mos keladi. 

Xisoblash  texnikasida  odatda  tekis  kodlardan  foydalaniladi.  Matnli  axborotni  ikkili 

kodlashda  xar  bir  belgiga  uning  kodi-belgilangan  mikdordagi  nollar  va  birlar  ketma-

ketligi  mos  qo’yiladi.  Ko’pgina  zamonaviy  EXM  larda  xar  bir  belgiga  bayt  deb 

ataladigan 8 ta nol va birlardan tashkil topgan ketma-ketlik mos keladi. Ular jahmi 256 

ta  bo’lib,  ular  256  xil  turli  xarflarni,  raqamlar,  tinish  belgilari  va  xokazolarni  kodlash 

imkonini beradi.